TUZLU TOPRAKLARIN TEŞHİSİ

Tuzlu toprakların teşhisi oldukça zordur. Zira her zaman toprak yüzeyinde beyaz bir tabaka görülmeyebilir.
Elde edilen ürün önemli ölçüde düşmesine rağmen bunun sebebi anlaşılamayabilir.
Tuzlu toprakları teşhis etmenin en kolay ve kesin yolu elektiriki iletkenliğinin, pH'sının ve değişebilir sodyum yüzdesinin belirlenmesidir.
Tuzlu ve sodik toprakların elektiriki iletkenlikleri değişebilir sodyum yüzdeleri ve pH' ları Tablo 1' de verilmiştir (Terry, 1997; Aydemir, 1992; Kwiatowsky, 1998; Woods, 1996).
Tablo 1. Tuzlu ve sodik toprakların elektiriki iletkenlikleri değişebilir sodyum yüzdeleri ve pH' ları
Toprak pH E.C. (mmhos/cm) Değişebilir Na yüzdesi
Normal < 8,5 < 4 < 15
Tuzlu < 8,5 > 4 < 15
Sodik > 8.5 < 4 > 15
Tuzlu-Sodik < 8,5 > 4 > 15
TOPOĞRAFYA VE UYGULAMALARA YÖNÜNDEN TUZLULUĞUN SINIFLANDIRILMASI
Kurak Bölge Tuzluluk Tipleri
Artezyen tuzluluğu: iki geçirimsiz tabaka arasındaki basınçlı ve tuzlu yer altı suyunun herhangi bir çatlaktan veya açılan bir kuyudan yüzeye çıkması sonucu oluşan tuzluluktur. (Woods, 1996).
Temas/ Meyil değişim tuzluluğu: Taban suyunun eğimli arazilerin eteklerindeki düz kısımlardan yüzeye çıkması sonucu oluşan tuzluluktur. (Woods, 1996).
Sel yarıntı tuzluluğu: Üstteki tuzu yıkanmış tabakanın sel tarafından aşındırılması sonucu alttaki tuz biriken tabakanın yüzeye çıkması sebebiyle oluşan tuzluluktur. (Woods, 1996).
Çöküntü tabanı tuzluluğu: Çöküntü tabanlarında yüksek taban suyunun kapillarite ile yüzeye çıkması sonucu oluşan bir tuzluluktur. (Woods, 1996).
Aşınma tuzluluğu: Uzun yıllar sonunda çeşitli sebeplerle üst toprak katmanının aşınması sonucu oluşan tuzluluktur. (Woods, 1996).
Bataklık kenarı tuzluluğu: Bataklık kenarlarında bataklık sularının toprak altından yan ve düşey yönde kapillarite etkisiyle hareket etmesi sonucu bant şeklinde oluşan tuzluluktur. (Woods, 1996).
Sulanan Bölgelerdeki Tuzluluk Tipleri
Kanal sızıntılarının sebep olduğu tuzluluk: Gerek sulama ve gerekse drenaj kanallarında meydana gelen sızıntılar uzun süre sonunda buharlaşmanın da etkisiyle kanal civarında tuz birikmesine sebep olabilmektedir. (Woods, 1996).
Sulama uygulamalarının sebep olduğu tuzluluk:
Tuz içeriği yüksek sulama suyu kullanılması nedeniyle oluşan tuzluluk.
Aşırı sulama nedeniyle yer altı su tablasının yükselmesine neden olarak meydana gele tuzluluk. Sulama uygulamalarının neden olduğu tuzluluk (Woods, 1996).Xx
Tuzlu Toprakların Islahı
Tuzlu toprakların ıslahında başlıca yöntemler şunlardır.
Drenaj Sistemlerinin Kurulması
Tuzlu toprakların büyük çoğunluğunda taban suyu oldukça yüksektir. Uygun yerlere açılacak açık veya kapalı drenaj kanalları taban suyunun kritik derinliğin altına düşmesini sağlayabilir (Terry, 1997).
Uygun Su İdaresi
Sulama amaçlı kullanılacak suyun içinde en fazla 1000 ppm tuz bulunmalıdır. Bunun üzerindeki tuz konsantrasyonları toprak yüzeyinde veya içinde buharlaşmanın etkisiyle birikmeye sebep olabilir (Terry, 1997).
Tuzlu topraklarda düşük tuz içeren su kullanımı yanında sulama zamanının ve yönteminin doğru belirlenmesi de ıslah açısından önemlidir. Zira salma sulama yöntemiyle ve sıcak saatlerde yapılan sulama hem sızma yoluyla taban suyunu yükseltecek, hem de hızlı buharlaşma sebebiyle yüzeyde tuz birikmesine neden olacaktır. Bu yüzden tuzlu topraklarda en uygun sulama zamanı buharlaşmanın en az olduğu gece saatleri ve en uygun sulama yöntemi de damla sulama yöntemidir (Kwiatowsky, 1998).
Bir diğer husus tuzlu su içeren drenaj ve sulama kanallarındaki sızmaların önlenmesidir. Böylece kanal çevresindeki tuz birikmesi önlenebilir (Woods, 1996).
Yıkama
Tuzlu topraklar tuz içeriği 1000 ppm'den az olan sulama suyuyla her yetiştirme sezonundan önce hektara 500 mm su ilave etmek suretiyle yıkanabilir. Şu da gözden uzak tutulmamalıdır ki tuz içeriği 1000 ppm olan bir sulama suyuyla sulama yapılsa dahi hektara 500 mm suyla toplam 5000 kg tuz ilave edilmektedir. Ayrıca yıkama işleminin uygulanabilmesi için çok iyi bir drenaj sisteminin varolması gerekir (Terry, 1997).