Suyu bir kaynaktan alarak tarlaya getirip salıvermek de bir sulama çeşididir. Ancak günümüzde sulama, israf edilmeden yapılabilen sistemler için kullanılan bir tanımlama olmaya başlamıştır.
Çünkü su kıt ve çok değerli bir kaynaktır, kolayca israf edilmemesi gerekir. Ayrıca sulama mutlaka drenajla birlikte düşünülmelidir.
Sulama Nedir?
Bitkilerin normal gelişmesi için gerekli olan fakat doğal yollarla karşılanamayan suyun zamanında, bitkinin istediği miktarda ve uygun biçimde toprağa verilmesine sulama denir.
Sulamanın Tarihçesi
Mezopotamya ve Eski Mısır'da yapılan kazılar tarihi MÖ 6. yüzyıl'a kadar varan sulama çabalarının varlığını ortaya koymuştur.
Sulamanın önem kazanmasında etkili olan faktörler nelerdir?
Sulamanın önem kazanmasına ve sulama alanlarının artırılmasına tesir eden faktörleri şöyle sıralayabiliriz:
Ülkenin artan gıda ihtiyacı ve çiftçinin gelirini artırma arzusu
Toprağın sınırlı miktarda olması
Suyun üretim artışındaki etkisinin vazgeçilmez olması
Ticaret gübrelerinin kullanımının artması ve bunun suyla birlikte etkili olduğunun anlaşılması
Sulamanın faydaları nelerdir?
Sulamadan elde edilen faydalar çok yönlüdür.
Şöyle ki:
Sulama ile birim alandan elde edilen ürün miktarı artar. Bu artış kuraklığa bağlı olarak 4-5 kat olabilir.
Sulama ile bir yılda birden fazla ürün alınabilmektedir. Kurak bölgelerde nadas ile iki yılda ancak bir ürün alınabildiği halde, sulanan alanlarda, sıcaklığa bağlı olarak aynı yılda birden fazla ürün alınabilmektedir.
Sulama ile geliri daha fazla olan bitki yetiştirilebilmektedir. Sulanmayan alanlarda yalnız birkaç ürün çeşidi ekilebildiği halde, bu bölgelerde Sulama yapılınca, daha fazla gelir getiren bitkiler ekilebilmektedir ve dolayısıyla üreticinin geliri artmaktadır.
Sulama üretim ve gelirlerdeki dalgalanmaları önlemektedir. Tarımsal üretimde karşılaşılan problemlerden biri de verim ve dolayısıyla üretim ve gelirdeki dalgalanmalardır. Verim sulu tarımda da hava koşulları, hastalıklar ve diğer faktörlerin etkisi ile yıldan yıla değişiklikler gösterirse de, bu değişiklikler kuru tarımdaki kadar büyük oranda olmaz. Çünkü kuru tarımda verim hava şartlarına çok bağlıdır.
Sulama ağaçlandırmayı sağlamaktadır. Özellikle meyva ağaçları dikimi yapılmakta, kişilere ağaç zevki aşılanmaktadır.
Sulama orman kesiminin önüne geçmektedir. Çünkü; sulama yapılan alanlarda tesis edilmiş meyvelikler ile kavak ve söğüt ağaçları her yıl budandığından, odun ve yakacak ihtiyacı buralardan karşılanır ve orman kesiminin önüne geçilmiş olur.
Sulama çiftlik gübresinin yakacak (tezek) olarak kullanılmasına da engel olmaktadır. Kurak bölgelerde ahır gübresi tezek şeklinde yakacak olarak kullanılmaktadır. Sulama ile yetiştirilen ağaçlardan yakacak ihtiyacı karşılandığından, gübre toprağa verilmekte, topraktan daha fazla ve çeşitli ürün elde edilmektedir.
Sulama gübre kullanmayı teşvik etmektedir. Sulanan alanlarda yalnız çiftlik gübresi değil ticaret gübrelerinin kullanılması da artmaktadır. Bundan dolayı da toprakların bitki besin maddelerince zenginleşmesi ve verimin artması sağlanmaktadır.
Sulama hayvancılığın gelişmesin de etkili olmaktadır. Sulama ile hayvan yemi çeşidi ve verimi arttığından işletmelerdeki hayvan sayısı ve verimi de artmaktadır.
Sulama, işgücünün verimli kullanılmasını sağlamaktadır.
Sulama iklimi yumuşatmaktadır. Sulama sonucu, alandaki buharlaşmalarla özellikle yaz aylarının sıcak ve kurak günlerinde havadaki nem oranı yükselmekte, sıcaklık birazda olsa azalmakta, yağış artmaktadır.
Yurdumuzda olduğu gibi tarımda çalışan nüfusun fazla olduğu ülkelerde işgücünün tam olarak değerlendirilmesi için alınan önlemlerden biri de tarımda iş yoğunluğunun artırılmasıdır. Mera hayvancılığı ve hububat tarımında fazla işgücü gerekmektedir. Sulama ile işletmede yer alan çapa bitkileri sebzecilik, meyvecilik ve hayvancılık daha yoğun işgücü gerektiren faaliyetlerdir. Böylece işgücüne yeni çalışma alanı hazırlanmış olur. İklimi müsait olan yerlerde sulama ile çift ürün alınarak iş gücü daha yoğun kullanılmış olur.
Sulama, fazla işgücünün değerlendirilmesini mümkün kıldığı gibi işçiliğin yıl içinde düzenli dağılışını da sağlar. Sulama ile tek mevsime bağlı olmayan çeşitli bitkilerin yetiştirilmesi ve hayvancılığa yer verilmesi işçiliğin yıl içinde düzenli dağılışını sağlamış olur.
Yeraltı sularının tarımda kullanılması çalışmalarına daha fazla önem verilmelidir. Sulama sorununun halledilmesinde, göletlerin önemli bir işlevi vardır. Ülkemizde sulanabilir tarım arazilerinin ancak yarısı sulanabilmektedir.
Sulama Yöntemleri
Sulama, en yaygın olarak salma sulama olarak tabir edilen şekilde yapılmaktadır, fakat salma sulamada su büyük oranda israf olmakta ve fazla su toprağın verimini de azaltmaktadır.
Bir diğer sulama şekli de yağmurlama denilen sistemdir. Bu sistemde sulama fıskiyeler aracılığıyla havadan damlalar halinde yapılır. Salma sulamaya göre daha aza su harcanmakta fakat veril daha fazla olmakta ve topraktaki besin maddelerinin kaybı da önlenmektedir.
Özellikle son yıllarda giderek yaygınlaşan sulama şekli ise damlama sistemidir. Bu sistem sulama sistemleri içinde en uygun olanıdır. Damlama sisteminde, sulanacak bölgeye döşenen borular yardımı ile sulanacak bitkilerin diplerine damla damla su verilmektedir. Böylece verilen su buharlaşmadan doğrudan toprağa geçmekte ve en az su ile en iyi verim alınmaktadır.
Son yıllarda görülen kuraklık ve küresel ısınma, sulamanın bilinçli olarak yapılmasının önemini arttırmıştır.