Muzda fusarium solgunluğu Fusarium oxysporum Schlechtend.:Fr. f. sp. cubense (E.F. Sm.)

TANIMI VE YAŞAYIŞI
Muzda Fusarium solgunluğu hastalığına Fusarium oxysporum Schlechtend.: Fr. f. sp. cubense (E. F. Sm.) W. C. Snyder & H. N. Hans. neden olmaktadır.
Hastalık etmeni, yapay besi ortamında, diğer ürünlerde solgunluğa neden olan form specieslerden ayırt edilemez.
Koloni gelişimleri beyaz renkli, turuncu ya da açık mor gölgelidir.
Fungusun üreme yapıları mikro ve makro konidilerdir. Makrokonidiler (27-60 X 3-5 µm) de bol miktarda üretilirler.
Genellikle 3-5 bölmeye sahip, hafifçe kıvrık şekilli ve ince duvarlıdırlar.
Dayanıklı spor yapıları olan klamidosporlar ise tekli ya da çiftli şekilde oluşturulurlar. F. oxysporum cubense’nin 4 ırkı bilinmekte ve bunlardan 3 tanesi (Irk 1, Irk 2 ve Irk 4) muzda hastalık oluşturmaktadır.
Hastalık etmeni canlı konukçu doku bulamadığında, daha önce enfekte olmuş konukçu dokuda, klamidospor olarak toprakta ya da yabancı otlar üzerinde bir parazit olarak uzun süre canlılığını sürdürebilme yeteneğine sahiptir.
Hastalık etmeni fungus, ince köklerin salgıları nedeniyle bu kökleri enfekte etmektedir.
Daha kalın kökler ya da rizomda doğrudan enfeksiyon olmaz.
Genellikle enfeksiyon kök korteksinde ya da küçük köklerin ksileminde sınırlı kalır.
Nadiren de olsa, fungus, kalın köklerin, rizom ve yalancı gövdenin iletim demetlerinde sistemik olarak kolonize olur.
Böyle durumlarda, mikrokonidiler ksilemi oluşturan iletim demetlerinde taşınarak ilerlerler. F. oxysporum cubense, enfekte olmuş rizom ya da köklerde yayılır.
Enfekteli rizom ya da kökler belirti göstermeyebilir ve böylece hastalık etmeni, yeni plantasyonlar kurmak için bu tür üretim materyalleri kullanıldığında, bulaşık olmayan sahalara kolaylıkla taşınır.
Hastalık etmeni bitkilerin köklerinin kaynaşması, toprak, su sızmaları, bulaşık alet ve ekipmanla kısa mesafelerde taşınabilmektedir.
BELİRTİLERİ VE YAYILIŞI
Fusarium solgunluğu muzda öldürücü bir hastalıktır.
Bitki içerisindeki ilk belirtiler, kökün ksilem dokusunda kırmızımsı kahverengi renk değişimleridir.
Bu belirtiler, enfeksiyon ilerledikçe rizomun ksilem dokularını da sarar.
Hastalık etmeni rizomun büyük bir kısmını kolonize ettikten sonra, yalancı gövdede de gelişimini sürdürür ve yeşil aksamda gözle görülür ilk belirtiler oluşur.
Yaşlı yapraklar parlak sarı bir renk alırlar.
Bu yapraklar zamanla solgunluk gösterir ve yaprakların iç kısımları kırmızımsı kahverengi bir renklenme ile yırtılır.
Yeşil yapraklarda da çökme görülebilir ve yalancı gövdenin dip kısmındaki yapraklar yırtılabilir.
Hastalığın ilerlemesi ile, muz bitkisinin tamamı kurumuş ya da ölmüş yapraklarla kaplanıncaya kadar, oluşan her yeni genç yaprağa ksilem dokularından enfeksiyon ilerler ve etmenin kolonizasyonu devam eder.
Böyle bitkilerin yalancı gövdelerindeki ksilem dokularının rengi de kırmızımsı kahverengine döner
Sonuçta, bitkiler ölürler ancak tamamen çürüyünceye kadar 1-2 ay devrilmeden dik olarak kalırlar.
Fusarium solgunluğu, meyve içerisinde bir renklenme oluşturmaz. 1.5 metreden kısa ve 4 aylıktan daha genç bitkilerde belirti göstermez.
Fusarium solgunluğu, ülkemizde muz yetiştiriciliği yapılan Akdeniz Bölgesinde görülmektedir.
KONUKÇULARI
Hastalığın konukçusu muz bitkisidir.
MÜCADELESİ
Kültürel Önlemler
– Hastalığın mücadelesinde en etkili yöntem dayanıklı çeşitlerin kullanılmasıdır.
- Yeni muz plantasyonları, hastalıkla bulaşık olmayan temiz üretim materyali ile kurulmalıdır.
- Doku kültürü ile elde edilmiş üretim materyalinin kullanımı tercih edilmelidir.
Kimyasal Mücadele
İlaçlama zamanı İlaçlamaya, erken gelişim döneminde başlanılmalı ve preparatın kullanma talimatına göre yapılmalıdır.
Hastalık belirtileri ortaya çıktıktan sonra kimyasal mücadele etkili değildir.
Kullanılacak alet ve makineler İlaçlamada ölçekli kaplar, damlama sulama sistemi, vb. kullanılabilir.
İlaçlama tekniği İlaçlama toprağa, bitkinin kök bölgesine uygulama şeklinde yapılır