Botanik - Bitkilerde sap
Yüksek yapılı bitkilerde dal, yaprak ve çiçekleri taşıyan bitki bölümü.
Genellikle toprak üstünde bulunur. İki ana görevi vardır:
Bitkinin toprak üstü
organlarını taşımak ve kökle yaprakları arasında besisuyu iletimini sağlamak.
Yapısı otsu bitkilerde oldukça basit, odunsu bitkilerde ise daha karmaşıktır,
otsu bitkilerde, dıştan içe doğru;
1) gözenekli bir üstderi,
2) kabuk,
3) iletim demetleri ve özekdoku, bulunur.
Odunsu bitkilerin gövdesinden alınan enine kesitte ise dıştan içe doğru şu
bölümler gözlenir:
1) Mantar hücrelerinden oluşan mantardoku;
2) mantar büyütkendokusu;
3) kabuk;
4) ongun besisuyu ileten soymuk tabakası;
5) dışa doğru soymuk, içe doğru odun hücreleri üreten ve ağacın kalınlaşmasını
sağlayan damar büyütkendokusu (kambiyum);
6) ham besisuyu ileten odun hücreleri;
7) odunlaşmış, iletim yapamayan, yalnızca gövdenin dikliğini sağlayan öz odunu.
Sap aynı zamanda boyuna da büyür.
Boyuna büyümeyi sağlayan, bitki ister otsu,
ister odunsu olsun, tepe tomurcuğudur.
Tepe tomurcuğu koparsa bitkinin uzaması
durur.
Ağaç ve ağaççıkların ve kimi otsu bitkilerin bir tek sapı (gövdesi)
vardır.
Çalılar ve otsu bitkilerin çoğunda ise bir ana sap ve birden fazla yan
saplar bulunur.
Toprak üstündeki otsu ve odunsu saplardan başka bir de
toprakaltı sapları vardır.
Bunlar yumru (patates, yerelması), rizom (süsen),
soğan (soğan, sarımsak, lale) biçimlerinde olabilir.
Kimi toprak üstü saplar ise
kaktüslerde olduğu gibi iklim özelliklerine uyarak biçim değiştirip etlenir ya
da fasulye, sarmaşık vb.'de olduğu gibi sarılıcı, tırmanıcı; kabak, karpuz
bitkilerinde olduğu gibi yatık bir görünüm alır.
Menekşe gibi kimi bitkilerde
ise, sap yok denecek kadar kısalmıştır.