Toprak numunesi alma kuralları

1- Temsili Numune Alınacak Sahanın Tespiti
Numune alınmadan önce, numune alınacak sahanın toprak ve arazi karakteristikleri tespit edilmelidir.
Çünkü bir yerin toprağı diğer bir yerin toprağına benzemediği gibi, aynı yer ve tarlalardaki topraklar bile birbirine benzememekte, değişik tip ve karakterde olabilmektedir.
Bu nedenle, temsili numune alınacak arazi parçası veya tarla aşağıda belirtilen özellikler bakımından benzer olmalıdır.
Topoğrafya
Verimlilik
Drenaj
Arazinin Baskısı
Toprak Rengi
Toprak Tekstürü
Kirlilik veya Diğer Problemlerin Belirtileri
Toprak Üzerindeki Bitki Örtüsü
Arazinin Jeolojik Yapısı
Taşlılık ve Toprak Ana Materyalinin Türü
Yetiştirilen Bitki Örtüsünün Gelişme Durumu
Toprak İdaresi
Temsili numune alınacak tarla veya arazi bu özellikler bakımından benzer ise 20–40 dekar veya 40-60 dekarlık sahadan bir adet temsili numune alınabilir.
Bu özellikler bakımından bariz farklılıklar varsa arazi veya tarla parçalara bölünerek daha fazla temsili numune alınmalıdır. Zira bu özellikler bakımından farklı olan iki yerden alınacak bir temsili numune, bu iki parçanın hiçbirini temsil etmez. Böyle bir numunenin analiz sonuçlarına göre tavsiyelerde bulunmak, herhangi bir işlem yapmak, bulunan problemlere çözüm önermek doğru değildir.
2- Numune Alma Zamanı
Toprak numunesinin alınması iklim şartlarına bağlıdır. Sıcaklık ve rutubet şartlarının uygun olduğu zamanlarda, yıl boyunca herhangi bir zamanda numune alınabilir. Numune alınırken toprak, numuneyi alanın ayağına bulaşacak kadar ıslak olmadığı gibi, numune alma aletlerine zorluk çıkaracak kadar da kuru olmamalıdır. Ancak toprak kirliliği, diğer problemler vb. çalışmalar için en uygun olan her zamanda numune alınmalıdır.
3- Numune Alınmayacak Yerlerin Tespiti
Toprak numunesi almak için uygun olmayan yerlerden numune alındığı takdirde, bu numunelerden elde edilecek analiz sonuçları yanlış işlemlere sebep olur.
Numune almaya uygun olmayan yerler:
Daha önce kireç, ticari ve çiftlik gübresi konulmuş yerler,
Arazi veya tarlanın, çukur veya tümsek kısımları,
Harman yeri ve hayvan yatmış yerler,
Fazla ağaçlık yerler ve ağaç dipleri,
Su biriken kısımlar, akarsu ve sel basmış yerler,
Yol kenarları,
Sap, kök ve yabani otların yığıldığı veya yakıldığı yerler,
Tarla hudutları ve bunlara yakın yerler,
Çakıllı ve fazla kumlu yerler,
Karınca ve köstebeklerin toprak yığdığı yerler,
Çit, kanal ve orman kenarları,
Sıraya ekim yapılan yerlerde sıra üstleri,
Tuzluluğun bariz olarak görüldüğü yerler,
Hafriyat veya arazi tesviyesi yapılan yerler.
4- Numune Alma
Tespit edilen sahadan genişlik durumuna göre en az 10 en fazla 20 noktadan numune alınmalıdır. Numunenin alınacağı noktalar Şekil 1'de gösterildiği gibi işaretlenmelidir.
Numune Alma Noktalarının İşaretlenmesi
Numune alınacak noktalar belirlendikten sonra bu noktalardan “V” şeklinde çukurlar açılır. Bu çukurların derinliği 0-20 cm. olmalıdır. Çukurların düz kenarından paslanmaz çelikten imal edilmiş bahçıvan beli veya kürekle 2 cm. kalınlığında bir toprak dilimi alınır. Küreğin üzerindeki toprak diliminin sağ ve sol taraflarından çok dikkatli kesilir. Neticede 2 cm. kalınlığında, 3-4 cm. eninde ve 20 cm. boyunda bir toprak sütunu elde edilir. Bu toprak sütunu temiz bir plastik kova içine aktarılır.
Kovada biriktirilen 10 veya 20 adet toprak sütunu, temsili numune elde etmek için el ile iyice karıştırılır. Karışımda mevcut olan kesekler el ile mümkün olduğu kadar iyice ezilir. El ile karıştırılan ve temsili numuneyi temsil edecek olan toprak sütunlarının karıştırma işlemini daha iyi bir şekilde yapılmasını
temin etmek için kova, iki el ile kendi etrafında döndürülerek çalkalanır.
Böylece temsili numunenin yeknesak olması sağlanır. Numune içerisindeki bitki artıkları ve taşlar el ile ayıklanıp atılır. Geriye kalan numune, numune kabı veya torbasına (tercihen naylon torbaya ) doldurulur ve ağzı bağlanır.
Numune kabı veya torbasının içine veya dışına yapıştırılacak veya bağlanacak olan iki etiket kurşun kalem ile doldurulur. Bu etikette aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
Numuneyi alanın adı
Numunenin alındığı tarih
Numune numarası
Numunenin alındığı tarla veya arazinin sahibi
Numunenin alındığı yer
Bundan sonra numunenin analiz edileceği laboratuvara gönderilmek üzere aşağıdaki bilgileri içeren bir form doldurulur.
Numunenin alındığı yer ( il, ilçe, köy)
Numunenin alındığı mevkii
Numunenin alındığı derinlik
Numunenin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü (dekar)
Sulu veya kuru ziraat yapıldığı
Bir önceki yılda yetiştirilen bitki türü
Bir sonraki yılda yetiştirilecek bitki türü
Daha önce verilen gübre miktar ve cinsi
Toprak tipi
Drenaj türü
Elde edilen verim
Toprak kirliliği ve diğer özel problemler
Toprak kirliliğine sebep olan madde veya maddeler
Toprak kirliliğinin belirtileri ve bitkilerde meydana getirdiği hasarlar
İstenilen analizler