Turplarda çeşit özelliği yanında tohum ekimi derinliği ve sıklığı da turp şeklini etkilemektedir.
Yuvarlak bir çeşidin tohumları derine ekilirse
şekil yuvarlaktan uzun-silindirik veya uzun-konik şekle dönüşür.
Yuvarlak yumru oluşturan çeşitlerde birim alanda bulunan bitki sayısı arttığında
turpların şekli uzun bir görünüş kazanır.
Turpların çapı fındık turplarında 3-6 cm, uzunluğu 2-3 cm’dir
Bayır turplarında ise çağ 5-15 cm, boy
5-30 cm arasında değişmektedir. Kestane turplarında turp 5-10 cm çapında ve 7-15 cm boyundadır.
Bazı doğu Asya kökenli turplarda çap ve boy
30-50 cm’ye kadar çıkabilmektedir. 2 cm çapında 100 cm uzunluğunda olabilen turplar yanında, Sinskaja (1931) ise 30 kg’a kadar ulaşabilen
turplardan söz etmektedir.
Ülkemizde yetiştirilen fındık turplarında ağırlık, küçük yuvarlak tiplerde 5-40 gr, uzun tiplerde 120-150 gr, kestane
turplarında 150-1000 gr, bayır turplarında ise 200-2000 gr arasında değişmektedir.
Turplarda odunlaşma ve koflaşma çeşit özelliği olup, istenmeyen
bu özellik seleksiyonla iyileştirilmektedir.
Ayrıca hasat olgunluğuna gelmiş yumrular hasat edilmezlerse odunlaşma ve koflaşma görülür.
Turplar
sert yapıda ve içerdikleri hardal yığına bağlı olarak tatları kekremsidir.
Bayır turplarının kestane turplarından daha fazla hardal yağı içerdiği
bilinmektedir.
Yine turpları uzun olanlarda hardal yağı içeriği yuvarlak olanlara göre daha fazladır.
Turp yaprakları turpun üzerinden dairesel olarak çıkarlar.
Turpun üst kısmında dairenin en dışında yaşlı yapraklar en içte genç yapraklar bulunur.
Yapraklar uzun bir sap üzerinde birleşik yaprak görünümümdedir.
Bu yapraklar tüylü, parçalı ve kabarcıklı bir yapıya sahiptir.
Yarak kenarları
dişli bir yapıda olabilir.
Kestane ve bayır turplarında turp ağırlığının yaprak ağırlığına oranı1/1 iken, fındık turplarında 3/1’dir.
Erkenci turplarda, geçci turplara oranla yaprak sayısı ve büyüklüğü azalır.
Turplarda bitkiler beli bir büyüklüğe ulaştığında çeşitlere bağlı olarak düşük sıcaklık, gün uzunluğu ve hem düşük sıcaklık hem de gün
uzunluğunun birlikte etkisi ile çiçeklenme oluşumu başlar.
Çiçeklenme üzerine düşük sıcaklığın etkisi daha fazladır.
Bitkilerde çiçeklenme
oluşumunun başlaması ile turpların irileşmesi durur.
Geç ekim yapıldığında ve bitkilerin düşük sıcaklıklara maruz kalmaları durumunda turp
oluşmadan çiçeklenme başlamaktadır.
Çiçek sürgünlerinin boyları 50-150 cm’e kadar çıkabilir.
Çiçek saplarının alt kısmında küçük yapraklar
bulunur. Çiçekler diğer Brassicaceae familyası sebzelerinde olduğu gibidir.
Çiçek 4 çanak yaprak 4 taç yaprak, 6 erkek organ ve 2 karpelli
dişi organdan meydana gelir. Çanak yapraklar yeşil ve yeşil sarı, taç yapraklar ise beyaz, sarı beyaz menekşe renklidir. Çiçeklenme ve tozlanma
şekli lahana grubu sebzelerine benzer. Tozlanma arı ve diğer haşerelerle olur.
Yüksek oranda yabancı döllenme görülür.
Çiçeklerde optimum
tozlanma ve döllenme 12-20 °C sıcaklıklarda meydana gelir.
Tozlanma ve döllenme sonucu oluşan meyve iki karpelli olup bir meyvede ortalama olarak 5-15 adet tohum bulunur.
Meyvelerin boyları 3-7 cm,
genişliği 0.5-1 cm olup ucu sivridir.
Meyveler olgunlaştığında çatlamaz, bu nedenle tohum oluşturan meyvelerin erken hasat edilmesine gerek yoktur.
Meyvede tohumların bulunduğu kısımlar şişkin yapıdadır.
Tohumlar meyve içinde mürver özü gibi süngerimsi bir yapı içinde yer alır. Şişkin
kısımda bulunan tohumlar kuşlar tarafından severek yenir.
Kuşlar tohum üretiminde büyük zararlara yol açabilirler.
Tohum ve çimlenme özellikleri
Tohumlar kapsül adı verilen meyve içinde düzensi olarak yer alırlar.
Tohumları şekilleri ve büyüklükleri birbirinden farklı bir görünümdedir.
Renkleri açık sarı, sarı kahverengi ve morumsu kahverengidir.
Tohumların bin tane ağırlığı 6.5-10 gr’dır.
Bir gramda bulunan tohum sayısı
60-100 adet arasında değişmektedir.
Tohumların optimum çimlenme sıcaklığı 20-25 C’dir.
Hasat edilen ve depolanan tohumlar normal koşullarda
çimlenme gücünü 4-6 yıl muhafaza ederler.
Yetiştirilme İstekleri
Turplar serin iklim bitkileridir.
Yüksek sıcaklık ve kuraklıktan hoşlanmazlar.
İklim şartları turp yetiştiriciliğinde çok önemli rol oynar.
Tohumlarının çimlenebilmesi için toprakta sıcaklığın 12-15 C arasında olması gerekir.
Çimlenmeden sonraki gelişme döneminde bitkiler 14-15 C
sıcaklık ister. Sıcaklığın artması vegetatif büyümeyi hızlandırır. 22-25 C arasındaki sıcaklıklarda bitkilerde yaprak sayısı artar. Yaprak
sayısının artması turp büyümesine olumsuz etki yapar ve turpların küçük kalmasına neden olur.
Sıcaklık derecesi yükselecek olursa turplar çabuk
koflaşır, odunlaşır ve acılaşırlar. 14-16 °C’lik sıcaklıklar kaliteli turp gelişmesini sağlar.
Yüksek sıcaklıkar turp oluşumunda olduğu gibi
tohum elde etmede de olumsuz etki yapar, dişi organ tepeciğinin kurumasına ve polen tozlarının ölmesine neden olur.
Bitkiler genç devrede düşük
sıcaklıklara maruz kalırsa, bazen turp oluşturmadan, bazende küçük bir turp meydana getirdikten sonra sürgün meydana getirerek çiçeklenmeye
başlar.
Sıcaklığın 10 C’nin altına düşmesi halinde bitkilerde sapa kalma oranı artar, pazarlanabilir.
Turp elde edilemez.
Turp üretiminde
bitkilerde düşük sıcaklığın olumsuz etkisini ortadan kaldırmak için ekim zamanını iyi ayarlamak gerekir.
Turplarda su yüzdesi fazla, kuru
madde miktarı az olduğunda bitkiler düşük sıcaklıklardan daha çok etkilenirler. 14-16 C sıcaklıkta yetiştirilen turplarda kuru madde oranı
en iyi seviyededir. Turplarda gün uzunluğu da turp oluşumu ve çiçeklenme üzerine etkilidir.
Uzun gün koşulları bitkilerde çiçeklenmeyi teşvik
eder. Ayrıca uzun gün koşullarında turp oluşumu gecikmekte, hatta hiç turp oluşmamaktadır.
15 saatten daha uzun günde çiçeklenme başlar en iyi
turp oluşumu 7-12 saat arasındaki gün uzunluğunda meydana gelir.
Toprak istekleri bakımından seçici bir bitkidir.
Turpun düzgün olması, tadın ve aromanın iyi bir şekilde gelişmesi için hafif bünyeli tınlı
topraklarda yetiştiricilik yapılmalıdır.
Toprak bünyesi ağırlaştıkça turpta şekil bozulmaları, çatlamalar yanında acılaşma ortaya çıkar.
Bu nedenle killi ve ağır topraklarda turp yetiştirilmemelidir.
Kumlu topraklarda, organik gübre ve ticaret gübresi kullanımı iyi sonuç verir.
Besin maddesi yönünden fakir olan zayıf topraklarda koflaşma meydana gelir.
Fındık turpları ve erkenci turplar hafif tınlı ve kumlu topraklarda
bayır ve kestane turpları ise tınlı-killi topraklarda daha iyi gelişir.
Toprak pH’sı 6.0-7.4 civarında olmalıdır.
Turp yetiştiriciliğinde toprakta
yeterli oranda suyun bulunması gereklidir.
Suyun düzensiz verilmesi kurak ve fazla suyun olduğu peryodların arka arkaya gelmesi halinde turpta
çatlamalar meydana gelir. Su ihtiyacı diğer lahana grubu sebzelerine göre en yüksek seviyededir.
Turp yetiştiriciliği genellikle yetiştirme yerlerine doğrudan tohum ekimi yöntemiyle yapılır.
Fide ile yetiştiricilikte yetiştirme yerlerine
doğrudan tohum ekimi yöntemiyle yapılır.
Fide ile yetiştiricilik ise çok sınırlı olarak özel amaçlarla yapılır.
Toprak hazırlığı, ekim ve dikim
Tohum ekim yerleri çok iyi bir şekilde işlenip ekim için hazır hale getirilmelidir.
Turp tohumlarının ekileceği toprak yabancı ot ve diğer kültür
bitkilerinin artıklarından iyice temizlenmelidir.
Turp tohumlarının çimlenme ve çıkışını olumsuz yönde etkileyecek atıklar temizlendikten sonra
toprak 15-20 cm derinlikte sürülür.
Toprak yüzeyine ticari gübre serpildikten sonra tohum ikimi için toprağın uygun hale getirilmesi hemde ticari
gübrenin karıştırılması amacıyla Disk-Harrow veya freze çekilir.
Arka arkaya aynı yere turp ekilmemelidir.
Mutlaka bir başka kültür bitkisi ile
nöbetleşe ekim yapılmalıdır. Fındık turpları tahta veya tavalarda yetiştirilir. Geniş alanlarda üretim yapılacak ise düze tohum ekimi yapılabilir.
Fındık turpların tıohumları 10-15 cm sıra arası 3-5 cm sıra üzeri mesafelerle 1.5-2 cm derinliğe ekilmelidir. Fındık turpları optimum koşullarda
4-5 hafta sonra hasat olgunluğuna gelir.
Ekim sıklığı ekim zamanı, ekim derinliği, turplarda yumru kalitesine önemli oranlarda etki yapmaktadır.
Başlangıçta ekim yerlerine fazla tohum atılmışsa seyreltme yapılmaktadır.
Hassas mibzerlerle veya elle sıraya tohum ekimi de yapılabilir.
Tohum ekiminden 3-4 gün sonra tohumlar çimlenerek toprak yüzeyine çıkarlar.
Bayır ve kestane turpları tavalarda yada masuralarda yetiştirilir.
Tohum ekim yerleri dikkali bir şekilde hazırlandıktan sonra tohumlar tavalara serpme olarak, masuralara ise masuraların boyun noktasına ocak usulü
ile ekilirler. Geniş alanlarda yapılan yetiştiricilikte mibzerlerle sıra usulü tohum ekimi de yapılabilir.
Bayır ve kestane turplarının tohumları
masuraların boyun noktalarına 30-40 cm sıra arası 10-15 cm sıra üzeri ve 2-3 cm derinlikte ocak usulü yapılmalıdır.
Serpme usulü tohum ekimi
yapılacak ise tohumlar toprak yüzeyine serpilir daha sonra Disk-Harrow veya tırmıkla toprağa karıştırılır.
Fındık turplarında olduğu gibi ekim
sıklığı ve derinliği turp kalitesini etkiler.
Yabancı ot temizliği ve çapa işlemleri aksatılmadan düzeli olarak yerine getirilmelidir.
Yabancı otlar bitkilerin gelişmesini engeller.
Bitkiler sıra arasındaki açıklıklar kapatıncaya kadar yabancı ot mücadelesine önem verilir.
Turpların kaliteli ve uniform şekilde gelişebilmesi için aksatılmadan düzenli olarak sulanması gerekir.
Tavalarda salma, tahtalarda ve geniş
alanlarda yağmurlama, masuralarda ise karık içine su verilerek yapışır.
Bitkilerin gelişme süresi ve iklim koşullarına bağlı olarak topraktaki
su miktarı dikkate alınarak bir üretim döneminde 3-6 kez su verilir.
Sulama sonrası toprakta oluşan kaymak tabakasının kırılması ve yabancı
ot mücadelesi için çapa işlemi yapılmalıdır.
Turp yetiştiriciliğinde organik gübreleme yapılacak ise gübrenin bir önceki kültür bitkisine verilmesi daha başarılı olur.
Organik gübrelerin
tohum ekiminden önce toprak hazırlama döneminde verilmesi turplarda çabuk koflaşma, odunlaşma ve tat değişimi meydana getirir. Tohum ekiminden
önce verilen organik gübre turplarda bol yaprak oluşumunu teşvik eder, turpların küçük kalmasına neden olur.
Fındık turplarında hasat olgunluğuna
gelmiş 20 cm boyundaki bitkiler yapraklarından tutulup elle sökülür.
Kök, turp ve yaprakları yıkanır. Kazık köklerin uç kısmı kesilir. 5 ile 10
adet arasında değişen fındık turpu yapraklı olarak demetlenir ve satışa gönderilir.
Bayır ve kestane turpları genellikle birkaç defada kademeli
olarak hasat edilirler.
Erkenci kestane ve bayır turplarında hasat fındık turplarında olduğu gibi yapılır ve temizlenerek 3 ile 5’i bir arada
demetlenerek satışa gönderilir.
Geçci olan iri turp oluşturan çeşitlerde hasattan sonra turp üzerindeki kök ve yapraklar kesilerek uzaklaştırılır.
Sadece sebze olarak değerlendirilen turplar yıkanıp temizlendikten sonra satışa arz edilir.
Bayır ve kestane turplarında yapraklarından tutulup
çekilerek hasat yapılmaz Yapraklar kopar yada turp toprakta kalır.
Bu nedenle çapa veya bel gibi bir alet yadımı ile yapılması gerekir. Ilıman
bölgelerde turplar hasat olgunluğuna gelse bile kış aylarında tarlada bırakılır.
Pazar durumuna göre hasat edilecek satışa gönderilir. Soğuk
bölgelerde hasat edilen turpların donma tehlikesi var ise sıcaklığı 4-6 C arasında değişen depolarda veya kum içerisinde 2-3 ay muhafaza
edilebilirler.
1 | PH DÜŞÜRÜCÜ- YAYICI YAPIŞTIRICI |
İlaçlama suyunun PH sını düşürür, ilacın bozulmasını önler. İlaçlar bitkiye uygulandıktan sonra ilacın yaprağa yayılmasını sağlar, yapraktan akmasını önler. |
2 | ORGANİK GÜBRE | Bitkinin düzgün ve dengeli beslenmesini sağlar. Meyvelerin albenili, parlak, renkli, iri, dayanıklı, sert, ağır, lezzetli ve hoş kokulu olmalarını sağlar. |
3 | İNSEKTİSİT |
BÖCEK İLACI Zararlı dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin. |
4 | FUNGUSİT |
MANTAR İLACI
(Ayrı bir kapta karıştırdıktan sonra) Hastalık dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin. |
5 | DİĞER | Teknik elemanlarımızca önerilen diğer iz elementler. |
KİREÇ ÇÖZÜCÜ |
Sezon başında kireçli topraklarda muhakkak kullanılmalı. Kılcal köklerin etrafını sarmış kireç kaymak tabakasını yok eder. |
DÖNÜME 1 KG
damla sulama ile |
KÖKLENDİRİCİ |
Hücre bölünmesini hızlandırır. Dolayısıyla, bitkinin büyümesi ve gelişmesi de hızlanır.
Kök oluşumunu ve gelişimini hızlandırır. Köklerİ kuvvetlendirir. Köklerin, özellikle uzunlamasına, büyümesi ve gelişmesi üzerine uyarıcı etkisi vardır. |
|
ORGANİK GÜBRE |
Çiçeklenmeden önce 1. uygulama, meyve tutumunda 2. uygulama, hasattan 45 gün önce 3. uygulama yapılır Gereksinim duyulan bütün dönemlerde 300 gr / 100 lt su ile olmak üzere 2 uygulama. |
200-300 |
DEMİRLİ GÜBRE |
En sık görülen bitki besin noksanlığıdır.
Toprak olumsuzlukları bitkilerin, toprakta olan demiri kullanmasını engeller Toprak analizlerini mutlaka yaptırın |
125-150 cc |
POTASYUMLU GÜBRE | Ürünün RENK ve AROMA sını AĞIRLIK ve KALİTE sini İRİLİK ve SERT liğini belirleyen potasyumu yüksek oranda içerir. Özellikle meyve ve sebze yapraklarında görülen yaprak kenarındaki kurumayı önler ve ürün artışını sağlar. | |
DAMLA SULAMA |
AZOT, FOSFOR, DENGELİ, POTASYUM Her dönem düzenli kullanılmalı. Bitkinin NPK sı karşılanmalı |
2-3 kg |
Fındık turplarından dekardan 2.5-2 ton civarında ürün alınabilinmektedir.
Bayır ve kestane turplarında ise verim dekardan 6-7 ton’a kadar çıkar.
Bu değerler yetiştirme koşulları ve çeşit özelliğine bağlı olarak değişir.
Fındık turplarında ilkbahar döneminde bitkiler düşük sıcaklığa maruz kalırsa generatif faza geçer.
Normal şartlarda bitkiler tohum ekiminden 3-4 ay sonra sapa kalkar, çiçek sürgünü meydana getirerek çiçeklenirler, meyve ve
tohum bağlarlar.
Geç sonbahar çeşitlerinde ise bitki turp ve yapraklarda kışlar.
İlkbaharda iklim koşullarına bağlı olarak bu bitkiler çiçeklenir, meyve ve tohum oluştururlar.
Bayır ve kestane turplarında da tohum üretimi fındık turplarına benzemektedir.
Tohum ekimi sonbahar döneminde yapılırsa çeşitlerin turp oluşumu tam olarak görülecektir.
Tohumluk olarak belirlenen bitkiler bırakılıp diğerleri üretim alanlarından uzaklaştırılabilmektedir.
Şubat ve mart aylarında yapılan tohum ekiminde ise bitkiler turp oluşturmadan veya küçük turplar oluşturduktan sonra generatif
faza geçer ve çiçeklenirler. Bu nedenle bu üretim şeklinde turplarına bakılarak seçim şansı yoktur.
Turplarda yabani formlar arasında melezleme olabileceği için çevrede yabani turp bulunmaması gerekir.
Tohum üretiminde 1000 metreden daha dazla izolasyon mesafesi verilmesine dikkat edilmelidir.