PUROLUK TÜTÜNLERDE ÇOK RENKLİ TIRPAN KURDU

Peridroma saucia (Hübn.)

Tanımı

Kanat açıklığı 4 - 5 cm dolayında olan bir kelebektir. Ön kanatları genellikle kızılımsı kahverengidir.
Koyu veya soluk kahverengi de olabilir.
Kanadın orta bölümünde biri böbrek biçiminde ve diğeri yuvarlak iki leke, dip bölümde konik leke yer alır.
Bunlardan yuvarlak leke irice yapılı ve biraz uzamıştır.
Kanat kenarlarındaki saçaklar kahverengidir.
Arka kanatları saydam yapılıdır.
Dış ve ön kanatlan boyunca kahverengi gölgelenme vardır.
Damarlar oldukça belirgindir.
Baş ve göğüs kızılımsı kahverengi, abdomen biraz daha kırçıl renktedir.
Larvalar 3. döneme kadar gerek davranış ve gerekse yapısal olarak geometrid larvalarına benzerler.
Olgunluğa ulaşmış larvalar 4 - 5 cm uzunluğundadır.
Vücut rengi genellikle açık yeşil ile açık kahverengi arasında değişim gösterir.
Yanlarda ve sırtta koyu renkli bandlar uzanır. Bandlar üzerinde sarımsı noktalar bulunur.
Sekizinci vücut halkalarında V biçimindeki lekenin çevresi soluk sarımsı bir alanla çevrilmiştir.
Türkiye'de bu konu ile ilgili araştırmaya rastlanmadığından, bilgiler literatüre göre verilmiştir.
Kelebekler mayıs ve haziran aylan içinde uçmaya başlarlar. Yumurtalarını genellikle bitkilerin yaprak ve gövdelerine 15 ile 450 yumurtalık gruplar halinde bırakılır.
Bir dişi 2500 kadar yumurta koyabilir. Yumurta kuluçka süresi 5-15 gün arasında değişir. Larva gelişimi 18-40 gün arasında tamamlanır.
Larva populasyonu temmuz ve ağustos ayları içinde en üst düzeye ulaşır.
Bu türün larvaları, diğer Boz kurtların aksine, toprak altına ancak 5 gömlek değiştirdikten sonra girerler.
Yaşamlarına bu döneme kadar tamamen toprak üstünde devam ederler. Toprağın 5 - 10 cm altına girerek, toprakta oluşturdukları bir hücre içinde-pupa olurlar.
Pupa dönemi genellikle 12-20 günde tamamlanır. Kelebek uçuşları özellikle yaz sonu sonbahar aylarında yoğunlaşır.
Yılda 2 veya 3 döl verirler.

YAŞAYIŞ

Bu zararlı genellikle, bitkilerin toprak üstü bölümlerinde beslenir. Yeterli besin bulamadıkları durumlarda toprak altı bölümlerinde de zararları görülebilir.
Geceleri beslenmeyi benimserlerse de, ilk dönem larvaları gündüzleri de yaprakların alt yüzeylerinde beslenmelerini sürdürürler.
Damarlara ve üst epidermise dokunmazlar. 3. larva döneminde oburca beslenmeye başlarlar.
Yapraklarda düzensiz boşluklar oluştururlar veya kalın damarlar dışında tüm yaprağı yok ederler.
Rize ili Pazar ilçesine bağlı puroluk tütün üretim alanlarında, tarla döneminde, zararlarına az oranda rastlanmaktadır.
Bu alanlarda, ekici evlerindeki zararı daha önemlidir.
Yumurta ve larva döneminde tütün yaprakları ile ekici evlerine taşınması veya çevreden bulaşması söz konusu olan çok renkli tırpan kurdu zararlarına bu evlerde de devam etmektedir.
Bu zararlının yaprakları yemesi sonucu ortaya çıkan ürün kaybı yanında, kalite yönünden kayıplarda önemlidir.
Puro üretiminde ticari değeri en yüksek yapraklar üst sargı olarak kullanılanlardır. Bu yapraklar zarar gördüğünde değerleri düşmekte ve ancak alt sargı veya dolgu maddesi olarak kullanılabilmektedir.
Yurdumuzun hemen her tarafında yaygındır. Ayrıca uzun mesafelere göç edebilme yeteneğinde olmaları nedeniyle daha da önem taşırlar

Kültürel Önlemler

Dizilmek amacıyla kırılmış yapraklar kontrol edilmeli, görülen larva veya yumurta paketlerinden arındırılmalıdır.
Ekici evlerin de zarar veya zararlı görüldüğünde dizilere vurulan darbelerle dökülen larvalar toplanmalı ve yok edilmelidir.

KİMYASAL MÜCADELE

İlaçlamalar sabah veya akşam serinliğinde ve rüzgarsız bir havada yapılmalıdır. Yaprak ilaçlamalarında yaprakların alt yüzlerinin ıslatılmasına özen gösterilmelidir. Zehirli yemler toprak tavında iken atılmalıdır. En etkilisi yağmur veya sulamadan sonra akşamları zehirli yemin tarlaya serpilmesi, özellikle bitki diplerine konulmasıdır.

İlaçlama Zamanı

Bu türün larvalarının tütün tarlalarında, temmuz ayı ortalarına kadar zararı genellikle görülmez. Yumurta paketlerinin yeni konmuş olması, larvaların henüz ilk dönemlerde bulunması nedeniyle zararlı tarlada fark edilmemektedir. Bu sırada kırım işleri de başladığından bulaşık yapraklar ekici evine taşınmakta, tarlada zarar artık söz konusu olmamaktadır. Bu nedenle temmuz ayı başlarından itibaren tütün tarlaları titizlikle kontrol edilmeli, larva veya yumurta paketi görüldüğünde ilaçlanmalıdır. İlaçlamaların kırımdan yaklaşık 5 gün önce yapılmasına özen gösterilmelidir.
Yeşil aksam ilaçlamasının uygulanmadığı durumlarda 3. larva döneminden sonra, zehirli yemlerle de mücadele yapılabilir. Ancak bu uygulama ile ekici evlerindeki zarar önlenemez.
Ayrıca zararın her yıl görüldüğü alanlarda koruyucu ilaçlama olarak kırımdan önce tütünler ilaçlanmalıdır. Eğer tütünler bir elde kınlıyorsa tek ilaçlama yeterlidir. İki kırım arası 7 günü geçerse ikinci veya üçüncü ilaçlama gereklidir.

KİMYASAL MÜCADELEDE KULLANILACAK İLAÇLAR VE DOZLARI

Endosulfan %32,9 WP 150 g/10 kg/kepeğe
Malathion 500 g/l EC 160 ml/da (yeşil aksam ilaçlaması)
Methomyl 200 g/l EC 200 ml/da (yeşil aksam ilaçlaması)
Pyrifos Ethyl %25 WP 300 g/10 kg kepeğe
Trichlorfon %80 SP 250 g/10 kg/kepeğe