Portakal Güvesi Tanımı, zarar verdiği bitkiler, kontrolü, mücadelesi

Cryptoblabes gnidiella Mill. (Lepidoptera: Pyralidae)

TANIMI VE YAŞAYIŞI

Ergin boyu 7 mm, kanat açıklığı ise dişi bireylerde 13.03 mm ve erkek bireylerde ise 12.18 mm’dir.
Kanatları üzerinde uzunlamasına kırmızı renkli bantlar ve beyazımsı renkte çaprazvari çizgiler bulunur.
Kelebekler dinlenme halinde iken, genellikle kanatlar üzerinde
“W” şeklinde bir yapı görülür.
Ön kanatlar gri-kahverenginde olup, üzerlerinde gümüşi renkte pullar bulunur.
Arka kanatlar ise, beyazımsı-gri renkte ve damarlar ile kenar kısımları koyu renklidir.
Kanatların toraksa bağlandığı kısımlar ile kenarları daha koyu renkte, kanat damarları geniş ve kırmızımsı renktedir. Palpusları, ince ve uzun yapılıdır. Antenleri ise, kıl
tipinde olup, başın 4. segmentinden çıkar ve yaklaşık vücut uzunluğunun yarısı kadardır
Yumurta oval yapılı olup, üzerinde portakal yüzeyi gibi girinti ve çıkıntılar bulunur. İlk bırakıldığında şeffaf beyazımsı renkte olan yumurta, daha sonra koyu turuncu renk alır.
Yumurta ortalama 0.54x0.39 mm’dir.
Yumurtadan yeni çıkmış larva şeffaf, kirli beyaz-sarımsı renktedir. Larva farklı renklerde olmakla birlikte, genellikle gri-kahverenginde ve üzerindeki kıllar belirgindir.
Baş, kestane kahverenginde olup pronotum koyu kahverengi, sırt pembemsi ve karın ise pembe veya gri renktedir.
Yan kısımlarında koyu kahverengi şerit şeklinde bantlar bulunur.
Zararlının önemli bir karakteristik özelliği olan bu bantlar, 3. larva döneminden itibaren belirginleşmeye başlar.
Larva; 5 dönem geçirmekte olup, olgun larva ortalama 11.09 mm boyundadır.
Narda beslenen larvalar, Narenciyede beslenenlere göre daha koyu renklidir.
Pupa mumya tipinde olup, beyazımsı bir kokon içerisinde bulunur ve ortalama 6.72 mm boyundadır.
Başlangıçta açık kahve-sarı renkli ve daha sonra ise parlak kırmızı veya sarımsı kahverengindedir.
Kışı, genellikle ağaç üzerinde kalmış veya yere dökülmüş narlar ile hasadı yapılmamış ve özellikle birbirine temas eden Narenciye meyveleri arasında, çanak yaprakların (yıldız) altı ve
yaprak kıvrımlarında ördükleri seyrek yapılı bir ağ içerisinde serbest olarak 3., 4. ve 5. dönem larva halinde geçirir.
İlk erginler, nisan ayı içerisinde görülür.
Nisan-temmuz aylarında düşük olan ergin popülasyonu, temmuz ayının ikinci yarısından itibaren artmaya başlar ve eylül kasım döneminde de en yüksek seviyeye ulaşır.
Erginler, çıkışı takiben çiftleşerek ertesi gün yumurta bırakır.
Yumurtalar; genellikle Narenciyede meyve kabuğu ve çanak yaprakların üzerine, narda ise meyve tacı ile meyve kabuğuna tek tek bırakılır.
Bir dişi birey, yaşamı süresince ortalama 46 adet yumurta bırakır.
Larva;
genellikle narın kaliksi ile 2-3 meyvenin birbirine temas ettiği kısımlarda veya çiçek, çatlamış meyvelerin içi, gövde ve ana dallar üzerindeki çatlaklar ile kabuk altları gibi korunaklı yerlerde pupa olur.
Narenciyede ise, özellikle sapın meyveye bağlandığı çanak yaprakların altı ile birbirine temas eden meyvelerin arasında veya yaprak kıvrımlarında, gövde ve ana dallar üzerindeki çatlaklar
ile kabuk altlarında pupa olur. Nisan ayı ile temmuz ayı ilk yarısına kadar olan dönemde, popülasyonun düşük olması nedeniyle, birinci dölün zararı söz konusu değildir. Esas zarar;
temmuz ayı ikinci yarısından itibaren 2., 3. ve 4. döl larvaları tarafından oluşturulur.
Portakal güvesi narda temmuz-ağustos aylarında doğada ortalama ergin ömrünü; 4.55, yumurta açılma süresini 3.53, larva süresini 13.91, pupa süresini 6.91 günde tamamlar. Bir
dölünü ise 28.90 günde tamamlamaktadır.
Zararlı, yılda 4-5 döl verir.

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI

Portakal güvesi; narın meyve kabuğu, meyve tacı, meyve içi, çekirdek ve sürgün kabuğu ile yapraklarında beslenir. Zararlı; meyve tacında ve meyve kabuğunu kemirerek, meyvede yumuşama ve çürümeye yol açmaktadır.
Narenciyede; göbekli portakalların göbek kısmı, çanak yaprağın altı ve meyve kabuğunda beslenmektedir.
Larva; meyvelerin korunaklı yerleri ile çatlamış nar ve Narenciye meyvelerini daha çok tercih eder. Genellikle bir meyvede birden fazla larva bulunur ve beslenme sırasında yoğun ağ örerek, çıkardıkları koyu renkli pislikleri birbirine bağlamasıyla tanınır.
Narenciyede ise, meyve kabuğundan içeri doğru 0.5-1 cm civarında galeri açar ve buradan tipik olarak zamk akıntısı meydana gelir. Aynı şekilde göbekli portakalların göbek kısmı ile çanak yaprak altında beslenir. Daha sonra bu kısımlarda, ekşilik böceklerinin de etkisiyle yumuşama ve çürüme meydana gelir. Mücadele yapılmadığı takdirde, her iki üründe de zarar görmüş meyvelerin kalite ve kantitesi bozulurken, bu tip meyvelerin pazar değeri düşmektedir.
Portakal güvesi’nin zarar oranı; Doğu Akdeniz Bölgesi nar bahçelerinde % 6-41 arasında değişir. Nar ve Narenciye meyvelerindeki beslenme zararı, genellikle aynı familyadan olan
Harnup güvesi (Ectomyelois ceratoniae Zell.) ile karıştırılmaktadır. Zararlı, ülkemizin
subtropik iklim kuşağına sahip Ege ve Akdeniz Bölgelerinde yaygın olarak bulunmaktadır.

ZARARLI OLDUĞU BİTKİLER

Portakal güvesi’nin nar, greyfurt, portakal, mandarin, limon, mısır, pamuk, üzüm, avokado, patlıcan ve Trabzon hurması konukçuları olarak belirlenmiştir.

DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ

Predatörler:
Forficula auricularia L. (Derm.: Forficulidae)
Chrysoperla carnea (Stephens) (Neu.: Chrysopidae)
Coccinella septempunctata L. (Col.: Coccinellidae)
Parazitoitler:
Trichogramma evanescens West. (Hym.: Trichogrammatidae)
Habrobracon hebetor Say. (Hym.: Braconidae)
Chelonus caradrinae Kokujev (Hym.: Braconidae)
Apanteles sp. (Hym.: Braconidae)
Protoapantales sp. (Hym.: Braconidae)
Euchalcidia nigripes (Fonsc.) (Hym.: Chalcidoidae)
Invreia rufitarsis (Illiger) (Hym.: Chalcidoidae)
Invreia sp. (Hym.: Chalcidoidae)
Brachymeria walkeri (Dalla-Torre) (Hym.: Chalcidoidae)
Elasmus sp. (Hym.: Eulophidae)

MÜCADELESİ

Kültürel Önlemler
Nar ve Narenciye bahçesi içerisinde veya çevresinde, mümkünse Portakal güvesi’nin diğer konukçularının yetiştirilmemesine özen gösterilmelidir. Haziran-temmuz aylarında meyve seyreltmesi yapılmalıdır. Ayrıca, vejatasyon süresince haftalık kontroller yapılarak, yere dökülen ve hasat sonrasında ağaç üzerinde kalmış meyvelerin toplanıp gömülmesi popülasyonun düşürülmesi açısından önemlidir. Ancak bu yöntemin başarılı olması için, uygulamanın tüm üreticiler tarafından her yıl düzenli yapılması gerekir.
Biyolojik Mücadele
Portakal güvesi’nin doğada birçok doğal düşmanı bulunmaktadır. Öncelikle bu türlerin korunması ve etkinliklerinin arttırılması için çevre ve doğal düşmanlara etkisi düşük seçici ilaçlar kullanılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Portakal güvesi ile kimyasal mücadele, larvanın genellikle bitkinin korunaklı yerlerinde
(çanak yaprakların altı, göbek kısmı, 2-3 meyvenin arası, meyve çatlakları, yaprak altı ve kıvrımları, meyve tacı vb.) beslenmesinden dolayı oldukça zordur.

İlaçlama zamanı

Nar ve Narenciye bahçelerinde haziran sonu-temmuz ayı başından itibaren meyve kontrolleri yapılarak, yumurta açılımı ve dolayısıyla da ilk larva çıkışları aranır. Bu dönemde, nar ve
Narenciye meyveleri yaklaşık yumurta büyüklüğünde (3-5 cm çapında) ve bulaşıklık oranı da
% 5’in üzerinde ise ilaçlama yapılır. Gerek görüldüğünde ise, ilacın etki süresi ve hasat
durumu da dikkate alınarak 2-3 ilaçlama daha yapılır.

ÖNEMLİ NOT

Bahçenizi her ilaçlamanızda eğer sulama veya ilaçlama suyunuzun pH sı 8 - 8.5 ise muhakkak wet yayıcı yapıştırıcı kullanınız.
(Ülkemizin birçok yöresinde toprak ve su pH sı 8- 8.5 hatta 9 a kadar çıkmaktadır.)
Üretilen bütün ilaçlar 6 - 7 pH aralığına göre üretilmektedir.
En Kaliteli ilaçlar dahi 6 ila 15 dakika arasında, % 30 varan oranlarda etkisini kaybetmektedir. (Kesilmiş yoğurt örneği gibi)

BİTKİNİZE AÇ KARNINA İLAÇ VERMEYİN

BİTKİ BESLEME Bitki besini ile birlikte ilaç verin
Buda ilacınızın etkisinin azalmasına neden olacaktır.
Bu nedenle bizim tavsiyemiz holderinize, tankınıza veya sırt pompanıza,

TANK SIRALAMASI Sırasıyla (SIRALAMAYA BOZMAYIN)

1	PH DÜŞÜRÜCÜ- YAYICI YAPIŞTIRICI	İlaçlama suyunun PH sını düşürür, ilacın bozulmasını önler. İlaçlar bitkiye uygulandıktan sonra ilacın yaprağa yayılmasını sağlar, yapraktan akmasını önler.
2	ORGANİK GÜBRE	Bitkinin düzgün ve dengeli beslenmesini sağlar. Meyvelerin albenili, parlak, renkli, iri, dayanıklı, sert, ağır, lezzetli ve hoş kokulu olmalarını sağlar.
3	İNSEKTİSİT	BÖCEK İLACI Zararlı dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin.
4	FUNGUSİT	MANTAR İLACI (Ayrı bir kapta karıştırdıktan sonra) Hastalık dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin.
5	DİĞER	Teknik elemanlarımızca önerilen diğer iz elementler.

Mümkün olduğunca hepsini bir arada kullanmaya çalışın, maliyetleri düşürün.

AŞAĞIDAKİ ÜRÜNLERİ HER SENE DÜZENLİ KULLANIN

KİREÇ ÇÖZÜCÜ	Sezon başında kireçli topraklarda muhakkak kullanılmalı. Kılcal köklerin etrafını sarmış kireç kaymak tabakasını yok eder.	DÖNÜME 1 KG damla sulama ile
KÖKLENDİRİCİ	Hücre bölünmesini hızlandırır. Dolayısıyla, bitkinin büyümesi ve gelişmesi de hızlanır. Kök oluşumunu ve gelişimini hızlandırır. Köklerİ kuvvetlendirir. Köklerin, özellikle uzunlamasına, büyümesi ve gelişmesi üzerine uyarıcı etkisi vardır.
ORGANİK GÜBRE	Çiçeklenmeden önce 1. uygulama, meyve tutumunda 2. uygulama, hasattan 45 gün önce 3. uygulama yapılır Gereksinim duyulan bütün dönemlerde 300 gr / 100 lt su ile olmak üzere 2 uygulama.	200-300
DEMİRLİ GÜBRE	En sık görülen bitki besin noksanlığıdır. Toprak olumsuzlukları bitkilerin, toprakta olan demiri kullanmasını engeller Toprak analizlerini mutlaka yaptırın	125-150 cc
POTASYUMLU GÜBRE	Ürünün RENK ve AROMA sını AĞIRLIK ve KALİTE sini İRİLİK ve SERT liğini belirleyen potasyumu yüksek oranda içerir. Özellikle meyve ve sebze yapraklarında görülen yaprak kenarındaki kurumayı önler ve ürün artışını sağlar.
DAMLA SULAMA	AZOT, FOSFOR, DENGELİ, POTASYUM Her dönem düzenli kullanılmalı. Bitkinin NPK sı karşılanmalı	2-3 kg

ÖN KARIŞIMLA KONTROL EDİNİZ

Her ilaçlamada gübre muhakkak kullanılmalıdır.
Gübreler bitkilerin strese girmesini önler. Bitkilerin mikro element ihtiyaçlarını karşılar.
Meyve tutumunu ve meyvelerin kalitesini arttırır.
Gübrelemede esas, toprak ve yaprak analizlerinin yapılmasıdır. Buna göre de eksikler giderilmelidir.