Patates çürüklük Nematodu Tanımı, zarar verdiği bitkiler, kontrolü, mücadelesi

(Ditylenchus destructor Thorne)

Tanımı ve Yaşayışı

Ortalama 1 mm (Dişisi 0,7 mm, erkeği 0,96 mm) boyunda ve ipliksi formdadır.
Nematodun bütün dönemleri genellikle konukçusu içinde bazen de etrafındaki toprakta bulunabilir.
Aynı cinse bağlı olan Soğan-sak nematodu [D.dipsaci (Kühn)] patates yumrusunda benzeri zararlar meydana getirmektedir.
Bu iki nematod türü morfolojik olarak birbirine çok benzer, fakat biyolojik olarak birbirinden farklı özellikler gösterirler.
Endoparazit (iç parazit) olan ve konukçularının başlıca toprak altı kısımlarında bulunan Patates Çürüklük nematodu bitkideki canlı dokularda veya saprofit olarak funguslarla beslenebilir.
Nematod yumağı oluşturmaz.
Kuruluğa toleransı azdır.
Dayanıklı dönemi yoktur.
Çoğunlukla depolanan tohumluklarda ve toprakta kalan bulaşık yumrularda kışlar.
Bitki paraziti nematodların bitkilerde meydana getirdikleri belirtiler diğer zararlı organizmalardan ileri gelen belirtilere benzediği için mikroskop altında nematodu görmeden kesin kanıya gidilmemelidir.
Nematodların küçük mikroskobik canlılar olması ve bitki paraziti nematod türlerinin birbirlerine çok benzemesinden dolayı (özellikle Patates çürüklük nematodu ile Soğan-sak nematodu aynı grupta yer almaktadır ve bu gruba ait nematodların teşhisi oldukça zordur) kesin teşhis yapıldıktan sonra karar verilmesi önemlidir.

Zarar Şekli

Patates Çürüklük nematodu patates yumrularına göz ve benzeri açıklıklardan girer.
Başlangıçta hemen kabuğun altında, yalnız kabuk kalktığında belli olan küçük, parlak, beyaz ve unumsu beslenme cepleri denilen lekeler görülür.
Burada bir veya birkaç nematod bulunur.
Bu lekeler nematodun üremesi ve sağlam dokuyu bulaştırması ile büyür, birbiri ile birleşir.
Kabuk altında kuru, granüler dokudan oluşan bal peteği görünüşünde, çok sayıda nematodun bulunduğu açık kahverengi lezyonlar ve bütün yumruyu saran koyu kahverengi nekrotik lekeler meydana gelir.
Zaman ilerledikçe bulaşık dokuların rengi koyulaşır, bulaşık yumrular sağlam olanları da bulaştırır.
İleri derecede bulaşık yumrular çürüme nedeniyle tohumluk vasfını kaybeder, yemeklik olarak dahi değerlendirilemez.
Bulaşık yumruların tarlaya dikilmesi halinde ise, toprak üstü aksamında çalılaşma, bodurluk ve kuruma görülür.
Yeni oluşan yumrular da, bu nematodla bulaşık olacağından kışın depolama süresince çürümeye devam ederler.

Mücadelesi

Kültürel Önlemler
Hasat edilmeyen bulaşık yumrular toplanıp imha edilmelidir.
Tohumluk patates yumruları bulaşık olmayan ürünlerden alınmalı veya elle seçilmelidir.
Temiz yumruların dikim öncesi elle seçimi, pratikte en önemli mücadele yöntemidir.
Patates çürüklük nematodu esasen tohumluk yumrularla yayıldığından, temiz tohum kullanımı çok önemlidir.
Erken hasat edilen ürünlerden alınan yumruların tohumluk olarak kullanılması 1-2 yıl için iyi sonuç vermektedir.
Bulaşık alanlarda geç dikim ve erken hasat bulaşıklık oranını düşürebilir.
Serin ve kuru şartlarda depolama ile, yumru içinde nematodun üremesi ve diğer yumrulara yayılarak bulaşması önlenir.
Konukçusu olmayan (Fasulye, mısır gibi) bitkilerle 3-4 yıllık münavebe popülasyonun azalmasında etkilidir.
Tarla nanesi, tarla eşek marulu gibi yabancı otlar bu nematodun konukçuları olduğundan ot mücadelesine önem verilmelidir.

Yasal Önlemler

Patates Çürüklük nematodu iç ve dış karantinaya dahil bir nematod olduğundan, bulaşık üretim materyalinin temiz bölgelere taşınmasını önleyici karantina yönetmeliğine titizlikle uyulmalıdır.
Patates çürüklük nematodu zararını tarlada vejetasyon süresi içinde yaptığı gibi depolama süresi içinde ambarlarda da zararına devam etmektedir.
Bu nedenle herhangi bir bulaşıklığı belirlemek için yapılacak sürvey, tarla ve depolarda olmak üzere iki bölümde yürütülmelidir.
Ayrıca pazar koşulları da göz önünde tutulmalıdır.
Hasat zamanı tarla kontrollerinde yazlık hasattan sonra aynı yere kışlık dikim yapılan yerler varsa, böyle tarlalar özellikle incelenmelidir.
Sürvey süresi içerisinde yapılan incelemelerde Patates çürüklük nematodu saptanan tarlalarda bulunabilecek yabancı otlar da laboratuvarda incelenmelidir.
Kimyasal Mücadele Kimyasal mücadele önerilmemektedir