Domates Guvesi Tanımı, zarar verdiği bitkiler, kontrolü, mücadelesi

Tuta absoluta (Meyrick)(Lepidoptera: Gelechiidae)

DOMATES GÜVESİ TANIMI VE YAŞAYIŞI

Ergin ince uzun, 6 mm boyda, kanat açıklığı yaklaşık 10 mm'dir.
Ön kanatları dar, gümüşi gri kahverengimsi olup üzerinde karakteristik irili ufaklı siyahımsı noktalar bulunur.
İplik şeklinde antene sahiptir.
Yumurta ortalama 0.4 mm uzunluğunda ve 0.2 mm genişliğinde silindirik, krem, açık sarı renklidir.
Yumurtadan çıkan larva beyazımsı krem renkli, başı siyahtır.
Dört larva dönemi geçirir.
Birinci dönem larva 0.9 mm uzunluğunda iken dördüncü dönemde 8 mm’ye ulaşır.
Olgunlaşan larvanın başı kahverengi, vücut rengi yeşil olup, prothoraksta bulunan koyu renkli ince bant ayırtedici önemli bir özelliğidir.
Dördüncü dönemde larvanın vücudunun üstü pembemsidir.
Pupa 6 mm boyundadır. Önce yeşilimsi renkte olan pupa sonra açık kahverengine döner
Akdeniz iklimine sahip yerlerde hızla çoğalan zararlı seralarda yılda 10-12 döl verebilmektedir.
Çevre koşullarına bağlı olarak bir dölünü 29-38 günde tamamlar.
Zararlının aktivitesinin 6 - 9 °C’de durduğu, 1000 metreyi aşan yüksekliklerde bulunmadığı kayıtlıdır.
Ergin kelebekler geceleri aktiftirler ve gündüzleri yaprakların arasında saklanırlar.
Yumurtalarını, genellikle yaprak altına, tomurcuk ve olgunlaşmamış yeşil domates meyvelerinin taç yapraklarına bırakır.
Bir dişi yaşam süresi boyunca 120-260 adet yumurta bırakabilir.
Yumurtalar 4-5 gün içinde açılır.
Dört larva dönemi geçirir.
Larva süresi 13-15 gün sürmektedir.
Larva çevre koşullarına bağlı olarak toprakta ya da bitkide açtığı galerilerde bir kokon içinde pupa olur.
Pupa dönemi 9-11 gün sürer.
Kışı yumurta, pupa veya ergin olarak geçirir.

DOMATES GÜVESİ ZARAR ŞEKLİ

Zarar potansiyeli çok yüksek olan bu tür açık alan ve örtüaltı domates yetiştiriciliğinde ana zararlı konumundadır.
Larvaları domates bitkisinin kök hariç tüm kısımlarında ve her döneminde zarar vermektedir.
Yumurtadan çıkan larva meyve, yaprak, sap ve gövdeye girerek beslenmeye başlar.
Larva domatesin yapraklarında iki epidermis arasında galeriler açarak beslenir.
Larvanın yaprakta açtığı galeriler geniş olup şeffaf boşluklar şeklinde kendini belli eder, bu galeriler daha sonra nekrotikleşip kahverengiye dönüşerek kurur.
Yaprakta ve meyvede açılan galerilerde zararlının siyah renkli pisliklerini görmek mümkündür.
Özellikle yaprakta galeri içinde siyah renkli dışkıları oldukça dikkat çekicidir.
Bitkinin yeşil aksamında açılan galeriler nedeniyle bitki tamamen kuruyabilir.
Zararlının dahaçok olgunlaşmamış domates meyvelerini tercih ederek taç yapraklarını giriş yaptığı bilinmektedir.
Zararlının meyvede açtığı galerilerin görüntüsü düzensiz olup, galeriler meyvenin her tarafında görülebilir.
Zarara uğrayan meyve pazar değerini yitirmekte, ayrıca meyvede açılan galerilere sekonder mikroorganizmaların yerleşmesiyle çürümeler meydana gelmektedir
Zararlı yoğun populasyonlarda, kurak koşullarda domateste % 50-100 ürün kayıplarına yol açabilmektedir.
Zararlının tüm biyolojik dönemleri domates meyvesi üzerinde bulunabildiğinden domates meyveleri ile taşınmaktadır.
Ayrıca fide dışında taşıma materyalleri, taşıma araçları ile taşınabileceği de bildirilmektedir.
Bu zararlı Ülkemizde İzmir, Çanakkale ve Muğla İllerinde saptanmıştır.

DOMATES GÜVESİ KONUKÇULARI

Ana konukçusu domatestir.

Solanaceae familyası bitkilerinden pepino ile bazı çiçekler (Petunya, Schizanthus) de, ayrıca yabani Solanaceae türlerinden Köpek üzümü (Solanum nigrum), Şeytan elması (Datura stramonium ve Datura ferox), Nicotina glauca’da bulunduğu kayıtlıdır. Patatesin yumrusunda beslenmediği kayıtlıdır.
Ayrıca fasulyedede beslendiğine dair kayıt vardır.

DOMATES GÜVESİ MÜCADELESİ

Kültürel Önlemler
-Fidelerin zararlı ile bulaşık olmamasına özen gösterilmesi,
-Zararlı ile bulaşık yaprak, meyve ve bitkilerin üretim alanından uzaklaştırılması ve imhası,
-Üretim alanı ve çevresinde zararlıya konukçuluk edebilecek özellikle Solanaceae familyasına ait yabancı otlarla mücadele edilmesi,
-Zararlının larva ve pupası tarlada kalan bitki artıklarında yaşamını sürdürebileceğinden bulaşık alanlarda hasat sonrası bitki artıklarının imhası,
-Ürün münavebesi (Solanaceae familyasına bağlı olmayan ürünlerin yetiştirilmesi),
-Hasattan sonra derin sürüm yapılması,
-Yetiştirme tekniğine uygun gübreleme ve sulamanın yapılması,
-Seradaki giriş ve havalandırma açıklıklarının zararlının giremeyeceği incelikte tül ile kapatılması, alınabilecek kültürel önlemlerdir.
Biyolojik Mücadele
Doğal düşmanların korunması ve etkinliklerinin artırılması için diğer zararlılarla mücadelede kimyasal mücadeleye alternatif metotlara öncelik verilmeli eğer kimyasal mücadele gerekiyorsa doğal düşmanlara yan etkisi en az olan bitki koruma ürünleri tercih edilmelidir.

DOMATES GÜVESİ KİMYASAL MÜCADELE

İlaçlama Zamanı

Ergin çıkışını saptamak için üretim sezonunun başlangıcından itibaren tarlada (1-2 tuzak/ha) ve serada (1 tuzak/sera) eşeysel çekici tuzaklar kullanılır.
Tuzaklar haftada bir kontrol edilir ve tuzakta ilk ergin görüldüğünde üretim alanının büyüklüğüne göre en az 100 bitki kontrol edilerek, bitkinin çiçek, yaprak, sap ve sürgünlerinde, yumurta ve larva aranır.
100 bitkiden 3'ü yumurta ve larva ile bulaşık ise mücadeleye karar verilir.
İlaçlamadan 5-6 gün sonra bitkiler tekrar kontrol edilir. Gerekirse ilaçlama tekrarlanabilir.

DOMATES GÜVESİ KİMYASAL MÜCADELEDE KULLANILACAK İLAÇLAR VE DOZLARI

Etkili Madde	Kullanım dozu	Son ilaçlama ile hasat arasındaki süre (Gün)
45g/l Chlorantraniliprole + 18g/l Abamectin (Sera)	80 ml/100 litre su	3
Spinosad 480 g/l (Sera)	25 ml/100 litre su	3
Metaflumizone 240 g/l (Tarla-Sera)	100 ml/da	3
Azadirachtin 10g/l (Sera)	300ml/100lt su (7gün ara ile 2 ilaçlama)	3

ÖNEMLİ NOT

Bahçenizi her ilaçlamanızda eğer sulama veya ilaçlama suyunuzun pH sı 8 - 8.5 ise muhakkak wet yayıcı yapıştırıcı kullanınız.
(Ülkemizin birçok yöresinde toprak ve su pH sı 8- 8.5 hatta 9 a kadar çıkmaktadır.)
Üretilen bütün ilaçlar 6 - 7 pH aralığına göre üretilmektedir.
En Kaliteli ilaçlar dahi 6 ila 15 dakika arasında, % 30 varan oranlarda etkisini kaybetmektedir. (Kesilmiş yoğurt örneği gibi)

BİTKİNİZE AÇ KARNINA İLAÇ VERMEYİN

BİTKİ BESLEME Bitki besini ile birlikte ilaç verin
Buda ilacınızın etkisinin azalmasına neden olacaktır.
Bu nedenle bizim tavsiyemiz holderinize, tankınıza veya sırt pompanıza,

TANK SIRALAMASI Sırasıyla (SIRALAMAYA BOZMAYIN)

1	PH DÜŞÜRÜCÜ- YAYICI YAPIŞTIRICI	İlaçlama suyunun PH sını düşürür, ilacın bozulmasını önler. İlaçlar bitkiye uygulandıktan sonra ilacın yaprağa yayılmasını sağlar, yapraktan akmasını önler.
2	ORGANİK GÜBRE	Bitkinin düzgün ve dengeli beslenmesini sağlar. Meyvelerin albenili, parlak, renkli, iri, dayanıklı, sert, ağır, lezzetli ve hoş kokulu olmalarını sağlar.
3	İNSEKTİSİT	BÖCEK İLACI Zararlı dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin.
4	FUNGUSİT	MANTAR İLACI (Ayrı bir kapta karıştırdıktan sonra) Hastalık dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin.
5	DİĞER	Teknik elemanlarımızca önerilen diğer iz elementler.

Mümkün olduğunca hepsini bir arada kullanmaya çalışın, maliyetleri düşürün.

AŞAĞIDAKİ ÜRÜNLERİ HER SENE DÜZENLİ KULLANIN

KİREÇ ÇÖZÜCÜ	Sezon başında kireçli topraklarda muhakkak kullanılmalı. Kılcal köklerin etrafını sarmış kireç kaymak tabakasını yok eder.	DÖNÜME 1 KG damla sulama ile
KÖKLENDİRİCİ	Hücre bölünmesini hızlandırır. Dolayısıyla, bitkinin büyümesi ve gelişmesi de hızlanır. Kök oluşumunu ve gelişimini hızlandırır. Köklerİ kuvvetlendirir. Köklerin, özellikle uzunlamasına, büyümesi ve gelişmesi üzerine uyarıcı etkisi vardır.
ORGANİK GÜBRE	Çiçeklenmeden önce 1. uygulama, meyve tutumunda 2. uygulama, hasattan 45 gün önce 3. uygulama yapılır Gereksinim duyulan bütün dönemlerde 300 gr / 100 lt su ile olmak üzere 2 uygulama.	200-300
DEMİRLİ GÜBRE	En sık görülen bitki besin noksanlığıdır. Toprak olumsuzlukları bitkilerin, toprakta olan demiri kullanmasını engeller Toprak analizlerini mutlaka yaptırın	125-150 cc
POTASYUMLU GÜBRE	Ürünün RENK ve AROMA sını AĞIRLIK ve KALİTE sini İRİLİK ve SERT liğini belirleyen potasyumu yüksek oranda içerir. Özellikle meyve ve sebze yapraklarında görülen yaprak kenarındaki kurumayı önler ve ürün artışını sağlar.
DAMLA SULAMA	AZOT, FOSFOR, DENGELİ, POTASYUM Her dönem düzenli kullanılmalı. Bitkinin NPK sı karşılanmalı	2-3 kg

ÖN KARIŞIMLA KONTROL EDİNİZ

Her ilaçlamada gübre muhakkak kullanılmalıdır.
Gübreler bitkilerin strese girmesini önler. Bitkilerin mikro element ihtiyaçlarını karşılar.
Meyve tutumunu ve meyvelerin kalitesini arttırır.
Gübrelemede esas, toprak ve yaprak analizlerinin yapılmasıdır. Buna göre de eksikler giderilmelidir.