Çay Filiz Guvesi Tanımı, zarar verdiği bitkiler, kontrolü, mücadelesi

(Parametriotes_theae)
TANIMI :
Erginler sarımtırak alaca renkte ve madeni parıltılı olup 6-8 mm boyunda ve 9 -12 mm kanat açıklığımdadır. İpşeklindeki antenler vücuttan uzun olup dinlenme anında vücuda yapışık ve paralel durumdadır.
Ön ve arka kanatlar dar ve mızrak şeklinde olup uzun saçak tüylere sahiptir. Ön kanat üzerinde biri ortada ve diğeri uç kışıma yakın iki koyu leke vardır.
İlk bırakıldığında saydam fildişi rengindeki yumurta 0.5 mm boyunda olup üzerinde uzunluğuna silik çizgiler vardır.
Gelişme ilerledikçe renk koyulaşmakta ve inficara yakın turuncu bir renk almaktadır.
Yumurtadan yeni çıkan larva 0.8 mm boyunda ve soluk kirli beyaz renktedir. Olgun larva 6,5-9 mm boyunda olup üzerinde kısa ve seyrek kıllar vardır.
İlk oluştuğunda açık balmumu rengindeki pupa 6,5-8,5 mmm boyundadır ve gelişme sonunda koyu kestane rengine dönüşmektedir.
Erginler 3-8 gün yaşamakta olup, dişiler 2-8 adetlik gruplar halinde yaprak koltuklan ve sürgünlerin çatlakları arasına 23-65 adet yumurta bırakmaktadır.
Gün ışığında hareketsiz olan erginler yaprak ve dallar üzerinde bulunmakta ve alaca karanlıkla beraber aktif hale geçmektedirler.
Beslenmeyen ergin çıkışından 24 saat sonra yumurtlamaya başlamaktadır. Bırakılan yumurtalar 8-15 gün sonra açılmaktadır.
Yeni çıkan larva kısa bir gezinmeden sonra yaprağı alt yüzünden delerek iki epidermis arasına girmekte ve burada bir galeri meydana getirerek beslenmeye başlamaktadır.
Yeni larva özellikle sert yaprakları tercih etmektedir.
Larvalar ekim ayına kadar mutlak suretle yapraklarda beslenmekte ve bu aydan mayıs ayı sonuna kadar tedricen buraları terk ederek sürgünlere geçmektedirler.
Birinci dönem larvanın tamamı, 2. ve 3. dönem larvanın bir kısmı yapraklarda ve 2.3. dönemlerin bir kısmı, 4. dönem larvaların tamamı sürgünlerde beslenmektedirler. Bir yaprakta 1-46 ve bir sürgünde 1-5 larva bulunabilmektedir.
Ancak bir galeride tek larva vardır. Bir larva birkaç sürgünde de zarar yapabilmektedir.
Ancak larvaların büyük çoğunluğu kışıyapraklardaki galerilerde geçirmekte olup büyük çoğunluğu ilkbahar başlangıcında sürgünlere göç etmektedirler.
Olgunlaşan larva beslendiği sürgünde 1,5-2 mm çapında çıkış deliği açarak burada pupa olmaktadır.
Pupa süresi 19-30 gündür. Ergin çıkışları haziran ayı sonlarında başlamakta ve eylül ayı sonlarına kadar devam etmektedir.
Zararlı yılda bir döl vermektedir.
YAŞAYIŞ :
Çay filiz güvesi, yaprak ve sürgünlerde galeri açarak zarar yapmaktadır. Yapraklarda 5'in üzerinde galeri bulunduğunda yaprak dökümü meydana gelebilmektedir ki, buda ekonomik düzeyde olmamaktadır.
Ekim ayından itibaren sürgünlere geçen larvalar sürgünlerin kurumasına ve genç bitkilerde çalılaşmaya yol açmaktadır.
Özellikle ilkbaharda sürgünlere geçen larvalar ürünü meydana getirecek taze filizlerin kurumasına ve dolayısıyla ürün kaybına neden olmaktadırlar. Zararlı yoğunluğuna bağlı olarak dekara ürün kaybı 20-190 kg arasında değişmektedir.
Sarp köyünden (Hopa) Rize- îyi dere ilçesine kadarki çay plantasyonlarında bulunmaktadır.
Kültürel Önlemler :
Zararlı genellikle gölge yerleri seçtiğinden daha önceleri yanlış bir uygulama olarak dikilen gülibrişimler ve diğer ağaçlar çaylıklardan kaldırılmalı ve yeni kurulacak çaylıklarda herhangi ağaç bulundurulmamalıdır.
Zararlı larva dönemini tamamen yaprak ve sürgünlerdeki galerilerinde geçirdiğinden sonbaharda yapılacak derin bir budama ile zararlı yoğunluğu % 100 oranında azaltılabilir.
Yaşlı çaylıklarda 5 yılda bir budama yapılması da yetiştiricilik yönünden zorunludur.
Ancak genç çaylıklarda bu şekilde derin bir budamaya gerek yoktur. Bu gibi çaylıklarda galerili yaprakların toplanması ve zarara uğramış sürgünlerin kesilip imha edilmesi ile zararlı populasyonu % 80 - 90 oranında azaltılmaktadır.
Ayrıca hasat döneminde zararlı ile bulaşık sürgünler galeriler altından kesilerek çaylıktan uzaklaştırılıp imha edilmelidir.
İLAÇLAMA ZAMANI :
Bu zararlıya karşı yapılacak ilaçlamaların amacı ilaçlamadan önce ve sonra çıkan erginler ve daha önce bırakılan yumurtalardan çıkan larvaları yaprak epidermisleri arasına girmeden öldürmektir.
Bunun için yapraklardaki larvaların tamamının sürgünlere geçtiği mayıs ayı sonunda bahçedeki bitkilerin % 5'inde ve her bitkiden aynı büyüklükte 30-40 cm uzunluğunda bir dal alınarak üzerindeki zarara uğramış ve sağlam sürgünler sayılmalıdır.
Bir bahçede % 10'un üzerinde bulaşık sürgün saptandığında orada mücadele mutlaka yapılmalıdır.
Temmuz ayı başından itibaren mücadele yapılması düşünülen çaylıklarda ergin çıkışı kontrol edilmelidir. Erginler görüldükten sonra zarara uğramış ve çıkış deliği açılmış sürgünler kontrol edilerek mevcut pupalarda açılma saptanmalıdır.
Yapılan sayımlar sonunda % 15 ergin çıkışı görüldüğünde birinci ilaçlama uygulanmalıdır. Aşağı yukarı bu dönem ilk erginler çıkışından 15-25 gün sonraya, yaklaşık olarak 10-20 temmuz tarihleri arasına rastlamaktadır.
İlaçlama 15 gün sonra tekrarlanmalıdır.
KİMYASAL MÜCADELEDE KULLANILACAK İLAÇLAR ve DOZLARI

Etkili madde adı ve oranını	Formülasyonu	Doz 100 lt suya	İlaçlama ile hasat arası süre (Gün)
Carbaryl %50	WP	200 g
Carbaryl %85	WP	120 g
Methiocarb %50	WP	150 g

	AB’ye ihraç edilecek ürünlerde kullanılmamalı
	Rusya’ya ihraç edilecek ürünlerde kullanılmamalı
	AB ve Rusya’ya ihraç edilecek ürünlerde kullanılmamalı

ÖNEMLİ NOT

Bahçenizi her ilaçlamanızda eğer sulama veya ilaçlama suyunuzun pH sı 8 - 8.5 ise muhakkak wet yayıcı yapıştırıcı kullanınız.
(Ülkemizin birçok yöresinde toprak ve su pH sı 8- 8.5 hatta 9 a kadar çıkmaktadır.)
Üretilen bütün ilaçlar 6 - 7 pH aralığına göre üretilmektedir.
En Kaliteli ilaçlar dahi 6 ila 15 dakika arasında, % 30 varan oranlarda etkisini kaybetmektedir. (Kesilmiş yoğurt örneği gibi)

BİTKİNİZE AÇ KARNINA İLAÇ VERMEYİN

BİTKİ BESLEME Bitki besini ile birlikte ilaç verin
Buda ilacınızın etkisinin azalmasına neden olacaktır.
Bu nedenle bizim tavsiyemiz holderinize, tankınıza veya sırt pompanıza,

TANK SIRALAMASI Sırasıyla (SIRALAMAYA BOZMAYIN)

1	PH DÜŞÜRÜCÜ- YAYICI YAPIŞTIRICI	İlaçlama suyunun PH sını düşürür, ilacın bozulmasını önler. İlaçlar bitkiye uygulandıktan sonra ilacın yaprağa yayılmasını sağlar, yapraktan akmasını önler.
2	ORGANİK GÜBRE	Bitkinin düzgün ve dengeli beslenmesini sağlar. Meyvelerin albenili, parlak, renkli, iri, dayanıklı, sert, ağır, lezzetli ve hoş kokulu olmalarını sağlar.
3	İNSEKTİSİT	BÖCEK İLACI Zararlı dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin.
4	FUNGUSİT	MANTAR İLACI (Ayrı bir kapta karıştırdıktan sonra) Hastalık dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin.
5	DİĞER	Teknik elemanlarımızca önerilen diğer iz elementler.

Mümkün olduğunca hepsini bir arada kullanmaya çalışın, maliyetleri düşürün.

AŞAĞIDAKİ ÜRÜNLERİ HER SENE DÜZENLİ KULLANIN

KİREÇ ÇÖZÜCÜ	Sezon başında kireçli topraklarda muhakkak kullanılmalı. Kılcal köklerin etrafını sarmış kireç kaymak tabakasını yok eder.	DÖNÜME 1 KG damla sulama ile
KÖKLENDİRİCİ	Hücre bölünmesini hızlandırır. Dolayısıyla, bitkinin büyümesi ve gelişmesi de hızlanır. Kök oluşumunu ve gelişimini hızlandırır. Köklerİ kuvvetlendirir. Köklerin, özellikle uzunlamasına, büyümesi ve gelişmesi üzerine uyarıcı etkisi vardır.
ORGANİK GÜBRE	Çiçeklenmeden önce 1. uygulama, meyve tutumunda 2. uygulama, hasattan 45 gün önce 3. uygulama yapılır Gereksinim duyulan bütün dönemlerde 300 gr / 100 lt su ile olmak üzere 2 uygulama.	200-300
DEMİRLİ GÜBRE	En sık görülen bitki besin noksanlığıdır. Toprak olumsuzlukları bitkilerin, toprakta olan demiri kullanmasını engeller Toprak analizlerini mutlaka yaptırın	125-150 cc
POTASYUMLU GÜBRE	Ürünün RENK ve AROMA sını AĞIRLIK ve KALİTE sini İRİLİK ve SERT liğini belirleyen potasyumu yüksek oranda içerir. Özellikle meyve ve sebze yapraklarında görülen yaprak kenarındaki kurumayı önler ve ürün artışını sağlar.
DAMLA SULAMA	AZOT, FOSFOR, DENGELİ, POTASYUM Her dönem düzenli kullanılmalı. Bitkinin NPK sı karşılanmalı	2-3 kg

ÖN KARIŞIMLA KONTROL EDİNİZ

Her ilaçlamada gübre muhakkak kullanılmalıdır.
Gübreler bitkilerin strese girmesini önler. Bitkilerin mikro element ihtiyaçlarını karşılar.
Meyve tutumunu ve meyvelerin kalitesini arttırır.
Gübrelemede esas, toprak ve yaprak analizlerinin yapılmasıdır. Buna göre de eksikler giderilmelidir.