SUSAM YETİŞTİRİCİLİĞİ
Susam sıcağı çok seven bir yağ bitkisidir. Tropik suptropik ve ılıman iklim
kuşağının sıcak bölgelerinde yetiştirilen susam 90-120 günde gelişme devresini
tamamlar.
Bu devre içinde aylık ısı ortalamasının 20 ºC den aşağı düşmemesi ve
tohumların çimlenmesi esnasında toprak sıcaklığının 15 ºC- 20 ºC ve daha yukarı
ısılarda olması gereklidir.
Gelişme süresinin 25 -28 ºC lik ısı toplamına
gereksinimi vardır.
SUSAM YETİŞTİRİCİLİĞİ TOPRAK İSTEĞİ
Susam toprak isteği bakımından fazla seçici değildir her toprak koşullarında
yetiştirilebilirse de en iyi şekilde kumlu-killi allüviyal topraklarda yetişir.
Orta derecede ağır humuslu topraklarda iyi gelişmesine karşın fazla killi ve
kireçli ağır toprakları sevmez.
Yeni tarıma açılan fundalık arazilerde de susam
iyi gelişebilen bir bitkidir.
SUSAM YETİŞTİRİCİLİĞİ EKİM NÖBETİ
Susam yetiştirme süresinin kısalığı yönünden hemen hemen her kültür bitkisi ile
ekim nöbetine girebilir.
Ayçiçeği mısır pamuk ve yerfıstığı ile karışık tarımı
yapılabilir.
Çapa bitkileri ve baklagillerden sonraki ekilişlerde verimli olup
aynı yere arka arkaya ekilebilir.
Bölgemizde mercimek ve hububat hasadından
sonra yaygın bir şekilde ikinci bir ürün olarak tarımı yapılmaktadır.
Genel
olarak pamuk-buğday -susam şeklinde üçlü münavebe en çok yapılan münavebe
şeklidir.
SUSAM YETİŞTİRİCİLİĞİ TOPRAK HAZIRLIĞI
Susam tohumu çimlenme gücü yüksek tohumlarının küçük olmasından dolayı ise çıkış
gücü zayıftır.
Bu yüzden susam ekilecek toprağın çok iyi hazırlanması
gereklidir.
Ana ürün ekilişleri için toprak sonbahar ve kış aylarında sürülür
daha sonra ilkbaharda toprak tavında iken ikileme yapılır.
Diskaro çekildikten
ve son diskaro altına gerekli görülen gübre miktarı atıldıktan sonra toprak
tavının kaçmaması için sürgü = tapan çekilerek toprak ekime hazırlanır.
İkinci ürün susam tarımından ana ürün hasadından sonra genellikle toprakta
yeteri kadar tav bulunmaz.
Ekimden sonra tarladaki nemin hızla kaybolmasına
neden olan anız tav suyu verilmeden önce iyice temizlenmelidir.
Bundan sonra
toprağa gerekli tav suyu verilir.
5-7 gün sonra da tava gelen toprak pulluk derinliğinde sürülür.
Keseklerin
parçalanması için 1-2 kat diskaro çekilir son diskaro altına gerekli gübre
miktarı atıldıktan sonra sürgü çekilerek toprak ekime hazırlanır.
Ekim
Susam çimlenme gücü yüksek çıkış gücü ise zayıf bir bitki olduğundan ekimin
mutlaka tavlı toprağa yapılması gereklidir.
Susam tohumları küçük ve hafif
olduğundan dekara atılacak tohumluk miktarının ayarlanması çok önemlidir.
Serpme
ekimde dekara 800-1000gr mibzerfle sıraya ekimde 400-600 gr tohum yeterlidir.
Genelde ekim iki şekilde yapılır.
Serpme Ekim
İyi bir tohum yatağının hazırlanmasından sonra tohum dere kumu ile
karıştırılarak usta ekicilere yaptırılmalı tohumun tavlı toprağa düşmesi için
hafif bir diskaro ve sürgü çekilmelidir.
Mibzerle (sıraya) Ekim
Mibzerle sıraya ekimde sıra arası 60-70 cm sıra üzeri 20-25 cm olmalıdır. Sıra üzeri mesafeler
ekimden 20-30 gün sonra tekleme esnasında ayarlanır.
Susam ekiminde en iyi sonuç
mibzerle yapılan ekimden alınır.
Susam ekim derinliği 1.5-2.5 cm olmalı
Sıcak kuru ve rüzgarlı havada ekim yapılmalıdır.
SUSAM YETİŞTİRİCİLİĞİ SULAMA
Susam su isteği aşırı olamayan bir bitkidir. Ancak yetiştirme sürecinde
yapılacak düzenli sulamanın verimi arttıracağı bilinmektedir.
Kıraç ve kışlak
arazilerde ana ürün olarak susuz yetiştirilirse de ikinci ürün ekilişlerinde
mutlaka sulama yapılmalıdır.
2. ürün ekilişlerinde ekimden önce tarlada yeterli
rutubeti sağlamak için tav suyu verilir.
Olgunlaşma sürecince 1-3 defa sulama
yapılabilir.
Ancak sulamada çok dikkatli olunmalı göllenme yapılmalıdır.
Bakım
Susamda ilk gelişme çok yavaş olup çiçeklenme ile birlikte büyüme hızlandığından
bitkiler 10-15 cm
oluncaya kadar tarlaya girilmemelidir.
Daha sonra tarlanın otlanma durumuna göre
el çapası veya mibzerle sıraya ekim yapılmış ise traktör ara çapası geçirilir
sık olan yerlere seyreltme yapılır.
Susamda ilk çiçeklenme gün sayısı 45-50 gün
kadardır.
Çiçeklenme başlangıcı ile beraber bitkiler boylanmaya başlar.
Sulamalardan sonra 2-3 el çapası mibzerle ekimde traktörle ara sürüm yapılır.
Bitkiler 40-50 cm
boylandıktan sonra çiçeklerin döllenmeden dökülmelerine neden olmamak için tarla
içine girilmemelidir.
SUSAM YETİŞTİRİCİLİĞİ HASTALIK ZARARLILARI VE MÜCADELESİ
Ekimden sonra bozkurt (Agrosit spp) ve fide devresinde görülebilen susam güvesi
(Antigastra catalaunalist) ve çiçeklenmeden itibaren görülen beyaz sinek
(Bemisia tabacil) zararlısına karşı uygun ilaçlarla mücadele yapılmalıdır.
Susam
bitkisinde en çok görülen hastalıklar; solgunluk hastalığı susam bakteri
solgunluğu yaprak leke hastalığı susam alternaryasıdır.
Bu hastalıklara karşı
ekimden önce tohumlar pazarda hazır bulunan tohum ilaçlarından biri ile
ilaçlanır.
Hasat Harman ve Depolanması
Bitkilerin yaprak ve kapsüllerinin sararması yaprakların kısmen dökülmesi
çiçeklenmenin durması alt kapsüller elle kırıldığı zaman tohum renklerinin beyaz
tanelilerde koyu sarı kahverengi tanelilerde açık kahverengiye dönüşmesi
bitkinin söküme geldiğini gösterir.
Söküm elle yapılır. Elle sökülen bitkiler
gelişmelerin bir süre daha devam ettireceği için 10-25 bitki bir arada
bağlanarak tabanı düz ve temiz bir yerde kök kısımları dışarı ve baş kısımları
iç tarafa gelmek üzere baskıya alınır.
Baskıdan çıkarılan demetler beton veya
düz bir zemin üzerinde 8-10 demet bir arada olmak üzere konulur ve tepe
kısmından ip veya otlarla bağlanır.
Daha sonra elde edilen tohumlar uygun harman
makinalarında vantilatör vasıtasıyla savrularak temizlenir çuvallanır.
Susam yağlı tohum olduğundan iyi muhafaza edilmesi gerekir.
Hava sirkülasyonunun
bulunduğu serin kuru bir yerde veya depolarda muhafazaya alınmalıdır.
Bahçenizi her ilaçlamanızda eğer sulama veya ilaçlama suyunuzun pH sı 8 - 8.5 ise muhakkak wet yayıcı yapıştırıcı kullanınız.
(Ülkemizin birçok yöresinde toprak ve su pH sı 8- 8.5 hatta 9 a kadar çıkmaktadır.)
Üretilen bütün ilaçlar 6 - 7 pH aralığına göre üretilmektedir.
En Kaliteli ilaçlar dahi 6 ila 15 dakika arasında, % 30 varan oranlarda etkisini kaybetmektedir. (Kesilmiş yoğurt örneği gibi)
Buda ilacınızın etkisinin azalmasına neden olacaktır.
Bu nedenle bizim tavsiyemiz holderinize, tankınıza veya sırt pompanıza,
Mümkün olduğunca hepsini bir arada kullanmaya çalışın, maliyetleri düşürün.
Her ilaçlamada gübre muhakkak kullanılmalıdır.
Gübreler bitkilerin strese girmesini önler. Bitkilerin mikro element ihtiyaçlarını karşılar.
Meyve tutumunu ve meyvelerin kalitesini arttırır.
Gübrelemede esas, toprak ve yaprak analizlerinin yapılmasıdır. Buna göre de eksikler giderilmelidir.