PİKAN (pikan cevizi) YETİŞTİRİCİLİĞİ
Pikanı diğer ceviz tür ve çeşitlerinden ayıran en önemli özellikler arasında iç
randımanının yüksekliği, cevizin yetişmediği ılıman iklimlerde diğer meyve
türlerine göre daha az masrafla yetiştirilebilmesi, kabuğunun elle kolayca
kırılabilmesi ve meyvesinin daha uzun süreyle saklanabilmesi
sayılabilir.
Pikan
çerez olarak tüketilmesinin yanında pasta, kek, dondurma ve reçel yapımında
kullanılmaktadır.
Ayrıca yağı, eczacılık ve kozmetik sanayinde
değerlendirilmektedir. Pikanın besin değeri de çok önemli yer tutar.
Önemli bir
enerji kaynağıdır. Çok yağlı bir meyve olup %70 oranında yağ içerir.
Bu yağ
doymamış yağ asitlerinden oluştuğu için zararlı değildir.
İKLİM İSTEĞİ
Pikan yetiştiriciliğini sınırlayan en önemli faktör; ilkbahar geç donları ile
sonbahar erken donları arasında kalan ve vejetasyon süresi olarak isimlendirilen
dönemin uzunluğudur.
Bu sürenin en az 210 gün olması istenir.
Pikanda büyüme ortalama 5 C’de başlar, 40 C’de durur.
Sıcaklık açısından geniş
bir büyüme periyodu vardır.
Ancak pikanın yetiştirileceği bölgede gece-gündüz
sıcaklık farkı çok olmamalıdır.
En uygun büyüme sıcaklığı ortalama gündüz 32 C, gece 21 C olmalıdır.
Yaz ayları ortalamasının 27 C olması arzu edilir.
Bu isteklerin yanında pikan
vejetasyon süresi içinde 10 C’nin üzerindeki sıcaklık toplamının 5000 saatten az olmamasını
ister.
Pikan dinlenme durumunda kışın -18 C’ye kadar dayanır.
Vejetasyon
döneminde don olursa -2 C’de ölür.
Soğuklama isteği genel olarak 400-750 saattir.
Güvenli bir yetiştiricilik için sıcaklığın minimum -6 C’yi geçmemesi istenir.
En soğuk aylar ortalamasının (Aralık, Ocak, Şubat)10 C olması idealdir.
Toprak İsteği
Hafif ağır bünyeli topraklar için en uygun meyvelerden biridir.
Ancak tuzluluğa
hassastır.
Kökler 7-10 m derine gidebildiği için en az 2 m’lik geçirimsiz
katman olmalıdır.
Drenajı iyi, su tutma kapasitesi ve organik madde içeriği
yüksek olmalıdır.
PİKANIN ÇOĞALTILMASI
Pikan çelikle üretmeye elverişli değildir. Üretim materyali olarak genelde tohum
kullanılır.
Tohumlar tam olgunlaşma döneminde toplanmalıdır.
Toplandıktan sonra
hem tohumda bulunan büyüme engelleyici maddelerin kaybolması ve hem de tohum
kabuğunun yumuşayıp daha kolay açılması için katlama yapılması gerekir.
Katlama
ekim zamanına kadar sürer.
Tohumlar ekimden 72 saat önce suda ıslatılmalıdır.
Böylece çimlenme başarısı yükselir.
Pikan tohumunun çimlenme süresinin uzun
olmasından dolayı tohumlar tavalara 20-30 cm aralıklarla ve 8-10 cm derinliğe dikilirler.
Çimlenme
30-60 gün kadar sürer.
Tohum yatağının süzek ve havalanması yeterli olmalıdır.
Çıkan çöğürler tohum tavalarında 2 yıl bekletilir.
Bunun nedeni pikanların genç
dönemde kök sisteminin zayıf olması hem de baskın kazık kök nedeniyle saçak kök
oluşturamamasıdır.
Pikanlar yaklaşık 1,5-2 cm kalınlığa gelince aşılanırlar.
Aşılamada göz ve
kalem aşıları kullanılır.
Aşılamada başarı için yeterli kambiyum aktivitesine ulaşılmış olması gerekir.
Göz aşısı olarak Boru veYama, kalem aşısı olarak Yarma aşı en başarılı sonuç
vermiş aşılardır.
ÖNEMLİ NOT
Bahçenizi her ilaçlamanızda eğer sulama veya ilaçlama suyunuzun pH sı 8 - 8.5 ise muhakkak wet yayıcı yapıştırıcı kullanınız.
(Ülkemizin birçok yöresinde toprak ve su pH sı 8- 8.5 hatta 9 a kadar çıkmaktadır.)
Üretilen bütün ilaçlar 6 - 7 pH aralığına göre üretilmektedir.
En Kaliteli ilaçlar dahi 6 ila 15 dakika arasında, % 30 varan oranlarda etkisini kaybetmektedir. (Kesilmiş yoğurt örneği gibi)
BİTKİNİZE AÇ KARNINA İLAÇ VERMEYİN
BİTKİ BESLEME Bitki besini ile birlikte ilaç verin
Buda ilacınızın etkisinin azalmasına neden olacaktır.
Bu nedenle bizim tavsiyemiz holderinize, tankınıza veya sırt pompanıza,
TANK SIRALAMASI Sırasıyla (SIRALAMAYA BOZMAYIN)
1 |
PH DÜŞÜRÜCÜ- YAYICI YAPIŞTIRICI |
İlaçlama suyunun PH sını düşürür, ilacın bozulmasını önler.
İlaçlar bitkiye uygulandıktan sonra ilacın yaprağa yayılmasını sağlar, yapraktan akmasını önler.
|
2 |
ORGANİK GÜBRE |
Bitkinin düzgün ve dengeli beslenmesini sağlar. Meyvelerin albenili, parlak, renkli, iri, dayanıklı, sert, ağır, lezzetli ve hoş kokulu olmalarını sağlar.
|
3 |
İNSEKTİSİT |
BÖCEK İLACI
Zararlı dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin. |
4 |
FUNGUSİT
|
MANTAR İLACI
(Ayrı bir kapta karıştırdıktan sonra) Hastalık dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç
kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin. |
5 |
DİĞER |
Teknik elemanlarımızca önerilen diğer iz elementler. |
Mümkün olduğunca hepsini bir arada kullanmaya çalışın, maliyetleri düşürün.
AŞAĞIDAKİ ÜRÜNLERİ HER SENE DÜZENLİ KULLANIN
KİREÇ ÇÖZÜCÜ |
Sezon başında kireçli topraklarda muhakkak kullanılmalı. Kılcal köklerin etrafını sarmış kireç kaymak tabakasını yok eder.
|
DÖNÜME 1 KG
damla sulama ile |
KÖKLENDİRİCİ |
Hücre bölünmesini hızlandırır. Dolayısıyla, bitkinin büyümesi ve gelişmesi de hızlanır.
Kök oluşumunu ve gelişimini hızlandırır.
Köklerİ kuvvetlendirir. Köklerin, özellikle uzunlamasına, büyümesi ve gelişmesi üzerine uyarıcı etkisi vardır.
|
|
ORGANİK GÜBRE
|
Çiçeklenmeden önce 1. uygulama,
meyve tutumunda 2. uygulama,
hasattan 45 gün önce 3. uygulama yapılır
Gereksinim duyulan bütün dönemlerde 300 gr / 100 lt su ile olmak üzere 2 uygulama.
|
200-300 |
DEMİRLİ GÜBRE
|
En sık görülen bitki besin noksanlığıdır.
Toprak olumsuzlukları bitkilerin, toprakta olan demiri kullanmasını engeller
Toprak analizlerini mutlaka yaptırın |
125-150 cc |
POTASYUMLU GÜBRE |
Ürünün RENK ve AROMA sını AĞIRLIK ve KALİTE sini İRİLİK ve SERT liğini belirleyen potasyumu yüksek oranda içerir.
Özellikle meyve ve sebze yapraklarında görülen yaprak kenarındaki kurumayı önler ve ürün artışını sağlar.
|
|
DAMLA SULAMA |
AZOT, FOSFOR, DENGELİ, POTASYUM
Her dönem düzenli kullanılmalı. Bitkinin NPK sı karşılanmalı
|
2-3 kg |
ÖN KARIŞIMLA KONTROL EDİNİZ
Her ilaçlamada gübre muhakkak kullanılmalıdır.
Gübreler bitkilerin strese girmesini önler. Bitkilerin mikro element ihtiyaçlarını karşılar.
Meyve tutumunu ve meyvelerin kalitesini arttırır.
Gübrelemede esas, toprak ve yaprak analizlerinin yapılmasıdır. Buna göre de eksikler giderilmelidir.
Gübrelemede esas, toprak ve yaprak analizlerinin yapılmasıdır. Buna göre
de eksikler giderilmelidir.
BAHÇE TESİSİ
Kışları ılık-serin, yazları uzun ve sıcak olan yerlerde yetiştiricilik
yapılmalı, rüzgarlı bölgelerden kaçınılmalı ya da önlem alınmalıdır. Toprakta
tuzluluk sorunu olmamalıdır.
Ayrıca en önemli hususlardan biri de çeşit seçimidir.
Tip ve Tip’nin karışımı olacak şekilde ve her tipten birden fazla çeşit
olacak şekilde dikim yapılmalı, 2 sıraya 1 tozlayıcı çeşit dikilmelidir.
Dikim dinlenme döneminde olmalıdır. Dikim aralıkları 18x18 m, 20x20 m olacak
şekilde yapılmalıdır.
Ancak ilk başta sık dikim (6x6 m) yapılabilir. Daha sonra seyreltme yapılır.
İleride seyreltme aşamalarının düşünülmesi yani çiçek biyolojisinin hesaba
katılması gerekir.
Aksi halde seyreltme sonrası bahçede tek çeşit kalabilir. Bu
da verimsizliğe neden olur.
YILLIK BAKIM İŞLERİ
Budama:
Pikan fazla oranda budama gerektirmeyen bir meyve türü olup, ilk fidanlar
dikimde istenilen taç sistemini oluşturmak için sağlıklı 5-12 göz üzerinden
budanırlar. Doruk dallı taç şekli verilir. 1 doruk dal, 3-4 yan dal. Çiçek
tomurcukları dal uçlarında olduğundan dal uçları kesilmemelidir. Aynı zamanda
lider dal ile yan dallar da kesilmez.
Sulama
Damla ve alttan yağmurlama sistemleri kullanılır.
Özellikle ilkbahar gelişme döneminde ve cevizlerin büyüme, iç doldurma ve kabuk
çatlama dönemlerinde sulama oldukça önemlidir.
Gübreleme
Gübreleme mutlaka yaprak-toprak analiz sonuçlarına göre yapılmalıdır.
Hasat:
Hasat zamanını belirleyen en belirgin özellik, yeşil kabuğunun (yaklaşık kabuğun
1/3’ünün) çatlamasıdır.
Hasat, dallarda silkeleme şeklinde veya mekanik olarak yapılabilir. Hasat edilen
cevizlerin yeşil kabukları hemen temizlenir ve havalı bir yerde örtüler üzerine
serilerek kurutulur.
BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ
Ağaç Yapısı:
Pikanlar tohumdan üretildiklerinde çok yüksek boylu ağaçlar oluşturur, kültür
çeşitleri daha küçüktür. Dik büyüme özelliği gösterir ancak, bazıları yatay dal
verme eğilimindedir. Odunu gevrek bir yapıya sahiptir ve gövdesinde dikey yönde
çatlaklar bulunmaktadır.
Kök:
Çok güçlü kazık köke sahip olup, toprağın çok derinlerine kadar gider. Etkili
kök derinliği 1,5-2 m olup 6- 7 m’ye kadar ulaşabilir.
Yapraklar
Kışın yaprağını döken bir meyve türü olup yaprakları bileşik yaprak
yapısındadır. Bir bileşik yaprakta 10-17 yaprakçık bulunur. Her bir yaprak 30-37
cm uzunluğundadır. Yaprakçıklar genellikle kısa saplı ok
ucu şeklindedir. Yaprak kenarları az ya da çok dişlidir. Yaprak
rengi; yeşilimsi sarıdan koyu yeşile kadar değişir.
Meyve
Meyveleri cevizdir. İlk meyveye 4-5 yaşından itibaren başlasa da esas
verim 20 yaşından sonradır. Kültür çeşitleri genelde ağaç başına 150-200
kg meyve verir.
Meyveler genellikle dal ucunda 3-7’li demetler halinde bulunur. Yuvarlak-oval,
uzun-sivri şekilli, etli ve pürüzsüz bir dış kabukla kaplıdır. Kabuk çok ince ve
elle kolay kırılabilir yapıdadır. Ceviz üzerinde kahverengi lekeler bulunur. Bu
lekelerin az ya da çokluğu çeşit tanımlanmasında önemlidir.
100 g pikan meyvesi 662 maddelerce (P, Zn) zengindir.
Çiçekler
Ağaçlar monoik bir yapıdadır. Erkek ve dişi çiçekler aynı ağaçta ayrı
yerdedirler. Dişi çiçekler küçük köşeli tomurcuklar halinde, açık yeşil
renklidir. Erkek çiçekler püskül (kedicik) şeklindedir. Pikanlar cevizlerde
olduğu gibi rüzgarla tozlanırlar. Bu nedenle bol çiçek tozu verirler. Pikanın
diğer bir özelliği de erkek ve dişi çiçeklerin birbirine göre önce veya sonra
olgunlaşmasıdır.
Erkek çiçek dişi çiçekten önce olgunlaşıyorsa Protandry, dişi çiçek erkek
çiçekten önce olgunlaşıyorsa Protogeny denir. Protandry gösteren pikan
çeşitlerine Tip І, Protogeny gösterenlere ise Tip ІІ adı verilir. Bahçe
tesisinde bu iki tiple karışık dikim yapmak gerekir.
BAZI PİKAN ÇEŞİTLERİ
1.Western:
En çok yetiştirilen çeşitlerin başında gelir. Bir çok iklime uyum sağlar,
oldukça kaliteli meyve verir, erken meyveye yatar. Tip І özelliğindedir ancak
zaman zaman dişi çiçekleri olgunlaşması aynı zamana denk gelebilir. Olgunlaşma
zamanı (ekim ortası) orta mevsimdir.
Yüksek sıcaklık ve kuraklığa dayanıklıdır. Kara leke hastalığı ve Zn (çinko)
noksanlığına duyarlıdır.
2.Wichita:
Tip ІІ gösterir ve Western ile iyi tozlanır.
Ağaçları hızlı büyür, verimli ve kaliteli meyve verir.
Cevizleri orta iri, iç randımanı yüksektir. Erken olgunlaşır.
Kara leke hastalığına duyarlıdır.
3.Choctaw:
Success x Mahan melezi olup, çok büyük taç yapar.
Ağacı hızlı büyür, meyveleri kalitelidir.
Tip ІІ özellik gösterir.
Kara lekeye duyarlıdır.
4.Mahan:
En iri meyveli pikan olmasına rağmen orta kalitelidir.
İçi boş meyve verme eğilimindedir.
İç randımanı yüksek, kabuğu incedir.
Tip ІІ çeşidi olup, kara leke ve bir çok fungal hastalıklara duyarlıdır.
5.Mohawk:
Success x Mahan melezidir. Tip ІІ özelliği
gösterir. Çok geç meyveye yatar, ağaçları kuvvetli büyür.
Kara lekeye dayanımı yüksektir.
6.Shawne:
Schley x Barton melezidir. Meyveleri orta iri, erkenci ve yüksek
kalitelidir.Nemli, kurak ve Akdeniz ikliminde yetişir.Protogeny (tip ІІ)
gösterir.
7.Barton:
Protandry (tip І) gösterir. Orta sürede meyveye yatar. İnce kabuklu, orta
kalitelidir. Kara leke ve Yaprak Kıvırcıklığına dayanıklıdır.
8.Cherokee:
Protandry gösterir. Erken meyveye yatar, yüksek verimlidir. Meyve kalitesi
yüksek, meyve iriliği orta, meyve kabuğu incedir. En önemli sıkıntısı Kara leke
hastalığına hassas olmasıdır.
KAYNAK
Onur UYSAL
Ziraat Mühendisi
Erdemli-2012