ZENCEFİL YETİŞTİRİCİLİĞİ

Zencefil ılıman ve nemli iklimlerde çok iyi şekilde yetişmektedir. Mevsimlere dağılmış olarak yıllık 2000 mm yağış ister.
Bu temin edilemediği durumlarda sulama gerekir.Işığı sever ve gölgeli ortamlardan hoşlanmaz.
Kültürel yetiştiriciliği deniz seviyesinden 1000 m. ye, Hindistan’da ise deniz seviyesinden 1500 m. ye kadar olan yerlerde yapılmaktadır.
İyi drene olan, besin maddesince zengin, kumlu, killi ve çürümüş bitkisel atık içeren organik maddece zengin topraklarda çok iyi yetişebilmektedir (Anandaraj ve ark, 2001).
Toprak yapısı ve nemi rizomların şekil ve gelişimine büyük etki yapar.
Zencefilin yetiştirilmesi bir ölçüde patatese benzer.Vejetatif olarak çoğaltılır ve rizomları tohumluk olarak kullanılır.
Sulamalı tarım koşullarında en uygun ekim zamanının şubat ayı olduğu bildirilmektedir (Anonymous c, 2002).
Hindistan’da zencefil yetiştiriciliğinde; yastığa ekimlerde, yastıklar aşağı yukarı 1m eninde, 15cm yüksekliğinde ve uygun uzunlukta hazırlanır.
Yastıklar arasında 50-60 cm mesafe olacak şekilde sıralanırlar (Anandaraj ve ark,2001).
Yastıklarn arasına drenajı sağlamak amacıyla her 25 yatak arasına kanallar açılır.
Çünkü zencefil, iyi drenajlı fakat aynı zamanda uygun nemi bulunan topraklardan hoşlanmaktadır (Anonymous c 2002).
Sıraya ekimler ise, sıra üzeri 20-25 cm., sıra arası 40-45 cm. olacak şekilde yapılmaktadır.
Dikim derinliği 5 cm. kadardır.
Dikim için tohumluk olarak ayrılan rizomlar 2,5-5,0 cm. uzunluğunda ve 20-25 gr ağırlığında, her birinde en az bir tane canlı göz olacak şekilde kesilir.
Hektara yaklaşık olarak 1500-1800 kg tohumluk rizom dikilir.
Tohumluk, ekimden önce % 0.3’lük mancozeb’de 30 dakika bekletilir.
Gölgede 3-4 saat kurutulduktan sonra ekim yapılır.
İlk sürgünler 10-20 günde toprak yüzeyine çıkarlar.
Sulama 4-10 gün arayla ve gerekli olduğu zaman yapılır.
İlk dönemlerde hava sıcaklığı 32º C üzerine çıkarsa genç sürgünlerde güneş yanığı olma ihtimali vardır.
Sulama genellikle sıcaklarda, bitkiyi güneş yanığı, kuraklık stresi ve su stresine sokmadan yapılmalıdır (Anandaraj ve ark, 2001).

Gübreleme

Zencefile uygulanabilecek en iyi gübre çiftlik gübresi veya kompost gübredir. Çizelge 1’de hektara uygulanan gübreler, uygulama zamanları ve dozları gösterilmiştir.
Buna göre ekim esnasında hektara 25-30 ton kompost, 2
ton Neem küspesi (öğütülmüş tespih ağacı tohumu), 50 kg/ha P2O3 uygulanır.
Ekimden 40 gün sonra 37,5 kg/ha N, 90 gün sonra ise 37,5 kg/ha N ve 25 kg/ha K20 verilmesi tavsiye edilmektedir.
Ekim sırasında Neem küspesi uygulanması rizom hastalıklarının oluş yüzdesini düşürür ve verimi artırır.

HASAT

Zencefilin hasadı ve ürünün işlenmesi yoğun iş gücü gerektirir ve patatesin hasadına benzerlik gösterir.
Sebze olarak tüketilecek ürünün hasadı 6 ay içerisinde olabilir. Kuru ürünün hasadı ise ekimden yaklaşık 8 ay sonra yapılır(Anonymous c, 2002).
Eğer sulu tarım şartlarında yetiştiricilik yapılıyor ise hasattan üç hafta öncesinden sulama işleminin kesilmesi önerilmektedir (Hepperly, 2004).
Hindistanda hasat rizomlara zarar vermeyecek şekilde belleyerek yapılmaktadır.
Rizomların üzerinde bulunan toprak, sap ve benzeri bitki kısımları rizoma zarar vermeyecek şekilde temizlenir.
Taze zencefil olarak tüketilecek rizomlar ayrılır, iyice yıkanarak güneşte bir gün boyunca kurutmaya bırakılır.
Kuru olarak hazırlanacak olan materyal ise 6-7 saat boyunca suda bekletilir.
Daha sonra üzerinde bulunan yabancı maddeler ovularak temizlenir.
Sudan çıkarılan rizomların üzerinde bulunan fazlalık kabuk sıyrılır.
Bu işlem yapılırken rizoma zarar vermemeye önem gösterilir.
Temizlenen rizomlar bir hafta boyunca güneşte kurumaya bırakılır.
Büyük işletmelerde veya toplama yerlerinde ürün tekrar yıkanır ve kısa süreli olarak sıcak su ile muamele edilir.
Böylece rizomlar mantar, bakteri ve diğer zararlılardan temizlenir. Daha sonra büyüklüklerine göre boylama yapılır (Anandaraj ve ark, 2001).
Tohumluk Rizom Saklama
Tohumluk amacıyla saklanacak olan rizomlar, hasattan hemen sonra ayrılır.
Bu ayrılma işleminde hastalıksız ve sağlıklı sürgün gözü olanlar tercih edilirler.
Rizomlar % 0.075 lik quinalphos ve % 0.3 lük mancozeb solüsyonu ile muamele edilir.
Daha sonra 30 dakika gölgede kurutulur.
Tohumluk rizomlar, tohumlukların muhafazası için hazırlanmış uygun yerlerde saklanır.
Muhafaza esnasında 21. günde rizomlar kontrol edilir.
Büzüşenler ve hastalıkla bulaşık olanlar ortamdan uzaklaştırılırlar. Bu kontrol ara ara tekrarlanır (Anandaraj ve ark, 2001).