FASÜLYE YETİŞTİRİCİLİĞİ
Fasulye tohumu 15-20 C'de çimlenmekte,15° C nin altında yavaşlamakta, 10 C'nin altında ve 35 C'nin üstünde ise çimlenme çok az veya hiç
olmamaktadır. Çıkış ekimden sonra optimum nem ve sıcaklıkta 7-10 gün sonra olur.
Çimlenme 15° C nin altında yavaşlar. Düşük sıcaklıklarda çıkış süresi 20-25 gün
olabilir. Fasulyede fide durumu epigeal dır.
Fasulyede vejatasyon süresi 70-140 gün arasındadır. Vejetasyon süresi,
bitkinin sarılıcı ve bodur olmasına, erkenci veya geçci olması yanında bölgenin
ekolojik koşullarına göre de değişmektedir.
Bodur çeşitlerde çiçeklerime 10-15
gün, yan sarılıcılarda 20-25 gün sarılıcı çeşitlerde 30 günün üzerindedir.
Bodur tiplerde vejatasyon süresi 70-80 gün, sarılıcı tiplerde 130-140 gün,
yarı sarılıcı tiplerde 80-90 gün arasındadır.
Toprak nemi yeterli değilse
çiçeklerime süresi kısalır, çiçeklerime azalır.
Yüksek sıcaklık ve düşük nem
çiçek tozlarının çimlenmesini engellediği için çiçeklerin dökülmesine neden
olur.
Özellikle 30 C 'nin üzerinde çiçekler dökülmekte ve verim oldukça
düşmektedir. Erkenci çeşitler ve erken ekimle bu durum önlenebilmektedir.
Çiçeklenmede optimum sıcaklık 20-25C dir.Olgunlaşma döneminde hava kuru
olmalıdır.
10 C nin altındaki sıcaklıklar tanenin olgunlaşmasını
engeller.
Fasulye tınlı, PH 7-8 olan tuzluluk ve alkali sorunu olmayan verimli
topraklarda iyi yetişir. Fasulye'nin çinko elementi isteği yüksektir.
Phaseolus vulgaris olarak da bilinen, yaygın fasulye, otsu yıllık bitki
olan yenilebilir kuru tohum ya da olgunlaşmamış meyve (her ikisi de yaygın
olarak adlandırılan dünya çapında yetiştirilen fasulye).
Fasulye, kullanım esasına göre, kuru fasulye (tam olgunlukta hasat edilen
tohumlar), yassı fasulye (tohum gelişim aşamasından önce hasat edilmiş lifli
ihale kabukları) ve kabuk (kabuklu) fasulye ( fizyolojik olarak hasat edilen
tohumlar).
Bu ailenin çoğu üyesi gibi, baklagiller, azot sabitleyici bakteriler olan
rizobi ile bir ilişki yoluyla ihtiyaç duydukları azotu elde eder .
Ortak fasulye, uzun bir ekim geçmişine sahip oldukça değişken bir türdür.
Türlerin tamamı vahşi üyeleri bir tırmanma alışkanlığı vardır. Ancak birçok
çeşitlerin olarak ya sınıflandırılır.
Çalı fasulye veya bodur fasulye , ya da kutup fasulye veya tırmanma
fasulye büyüme kendi stiline bağlı olarak.
Bunlar arasında barbunya, lacivert fasulye , pinto fasulye ve balmumu
fasulyesi bulunur.
Ticari olarak yetiştirilen diğer önemli fasulye türleri, koşucu fasulye (
Phaseolus coccineus ) ve bakla ( Vicia faba)).
Fasulye Antarktika hariç her kıtada yetiştirilir. 2016 yılında dünya
çapında 27 milyon ton kuru fasulye ve 24 milyon ton yeşil fasulye yetiştirildi.
Myanmar , 2016 yılında dünya toplam yeşil fasulye üretiminin% 79'unu
üretirken , Myanmar en büyük kuru fasulye üreticisiydi.
Ortak fasulye, uzun bir geçmişi olan oldukça değişken bir türdür.
Çalı çeşitleri 20–60 cm boyunda dik çalılar oluştururken, direk veya akan
çeşitleri 2–3 m uzunluğunda sarmaşıklar oluşturur.
Tüm çeşitler, her biri 6-15 cm uzunluğunda ve 3-11 cm genişliğinde üç oval, pürüzsüz
kenarlı broşüre ayrılan alternatif, yeşil veya mor yaprakları taşır.
Beyaz, pembe veya mor çiçekler yaklaşık
1 cm
uzunluğundadır ve 8-20 cm
uzunluğunda ve 1-1.5 cm
genişliğinde baklalara yol açarlar.
Bunlar yeşil, sarı, siyah veya mor renkte olabilir, her biri 4-6 tane
fasulye içerir. Fasulye pürüzsüz, dolgun, böbrek şeklinde,
1,5 cm uzunluğunda, geniş renk aralığında ve genellikle
iki veya daha fazla renkte beneklidir.
Çiğ veya az pişmiş fasulye, toksik bir protein içerir.
Kuru fasulye
Kuru fasulye, serin ve kuru bir yerde saklanırsa süresiz olarak kalır,
ancak zaman geçtikçe, besin değerleri ve lezzeti bozulur ve pişirme süreleri
uzar.
Kuru fasulye neredeyse her zaman kaynatılarak pişirilir , genellikle
birkaç saat suya batırıldıktan sonra.
Islatma kesinlikle gerekli olmamakla birlikte, pişirme süresini kısaltır
ve daha eşit dokulu fasulye sağlar.
Ek olarak, ıslatılmış fasulye, bazı insanlar için şişkinliğe neden
olabilecek gaz üreten şekerlerin % 5 ila 10 unu çıkarır. Yöntemler, gece boyunca
basit ıslatma ve çekirdeklerin üç dakika kaynatıldığı ve daha sonra 2-4 saat
kenara bırakıldığı güç ıslatma yöntemini içerir.
Pişirmeden önce, ıslatma suyu boşaltılır ve atılır.
Kuru ortak fasülyelerin pişirilmesi çoğu bakliyattan daha uzun sürer :
pişirme süreleri bir ila dört saat arasında değişir, ancak basınçlı pişirme ile
önemli ölçüde azalır .
Meksika, Orta Amerika ve Güney Amerika da, fasulye ile kullanılan
geleneksel baharat , sindirime yardımcı olduğu söylenen epazottur . Doğu
Asya da, bir tür deniz yosunu olan kombu , aynı amaç için pişirildikçe fasulyeye
eklenir. Tuz, şeker ve domates gibi asidik gıdalar pişmemiş fasulyeleri
sertleştirebilir, bu da biraz daha uzun pişirme süreleri pahasına terbiyeli
fasulye ile sonuçlanabilir.
Kuru fasulye, yeniden pişirilmiş fasulye olarak veya su , tuz ve bazen
şekerle birlikte pişirilebilir ve konserve edilebilir
Yeşil fasulye
Yaygın olarak bilinen üç yeşil fasulye türü, yuvarlak veya düz bir kapsüle
sahip olan sicim veya yassı fasulye; kapsülün uzunluğu boyunca uzanan sert,
lifli bir ipin olmadığı telsiz veya Fransız fasulyeleri; ve ayrı bir türe,
Phaseolus coccineus a ait fasulye .
Yeşil fasulye, pişirildiğinde yeşile dönüşen yeşil bakla yerine mor
olabilir. Balmumu fasulye P. vulgaris sarı sahip fasulye veya beyaz bölmesini.
Balmumu fasulyesi çeşitleri yaygın olarak yetiştirilir; bitkiler genellikle çalı
veya cüce biçimindedir.
Adından da anlaşılacağı gibi, bakla büküldüğünde ek fasulyeler kolayca
kırılır ve belirgin bir duyulabilir ses çıkarır. Çırpılmış fasulye baklaları
(yeşil, sarı ve mor renkli) hızla büyürken, etli, yumuşak (sert ve lifli değil),
parlak renkte ve tohumlar küçük ve az gelişmiş (çiçeklenmeden 8 ila 10 gün
sonra) hasat edilir.
YETİŞTİRME TEKNİĞİ
Sonbaharda 20-25 cm
derinlikte sürülen toprak, ilkbaharda diskaro ve tırmık gibi ikinci toprak
işleme aletleriyle hazırlanır.
Ekim ve çıkış öncesi kullanılabilen kimyasallar
ile yabancı ot savaşı yapılabilir.
Ülkemizde son yıllarda kuru fasulye tarımına uygun
Şehirali-90(Horoz-Bodur), Yunus-90(Horoz-Bodur),Göynük -98(Horoz-Bodur),
Akman-98(Dermason- Yan sarılıcı) gibi bazı çeşitler geliştirilmiştir.
Buna karşın
günümüzde hala populasyon karekterindeki yerel çeşitlerin tarımı yaygın bir
şekilde yapılmaktadır.
Kuru fasulye üretimi için ekim, Orta Anadolu bölgemizde Nisan ayının son
haftasından Mayıs ayı başlarına, Doğu Anadolu da Mayıs ayı ortalarından Haziran
ayı başlarına kadar, kıyı bölgelerde Mart ayı içerisinde yapılmalıdır.
Fasulye sıraya veya ocak usulü şeklînde ekilebilmektedir. Bodur ve yarı
sarılıcılarda sıraya ekim yöntemi uygulanır.
Ekimde sıra arası, çeşit ve
yetiştirme koşullarına göre 40-60
cm, sıra üzeri 5-15
cm arasında değişmektedir.
Ekimde en uygun bitki sıklığı
bodur tiplerde m2 de 20-25 bitki,yarı sarılıcılarda m2 10-15 bitkidir.
Türkiye
de değişik bölgelerde yapılan araştırmalarda, bodur çeşitlerde 40x5 cm( Şehrali,
1980) ve 40x10 cm( Özcan ve Özdemir,1996.,Akdağ ve Tayyar, 1995) en uygun ekim
sıklığı olarak saptanmıştır.
Fasulye sıraya pulluk çizisine ekilebileceği gibi, mısır ve pamuk
mibzerleri ile de sıraya ekilebilir.
Fasulye yurdumuzda serpme olarak da
ekilmektedir. Bu durumda çıkışlar yeknesak olmadığı gibi fazla tohumda
kullanılmaktadır.
Özellikle sebze üretimi amacıyla fasulye ekim yöntemi ocak
usulü ekimdir.
Sıra arası 70-80
cm, sıra üzeri 25-30
cm olacak biçimde 10-15
cm çapında açılan ocaklara 4-5 tohum atılır.
Çıkıştan
sonra ocaklarda seyreltme yapılır. Ocak usulü ekim, sırık fasulyelerde
uygulanır.
Fasulye ekiminde iri tohumlar özellikle hafif kumlu topraklarda daha
derine, küçük tohumlar ağır topraklarda yüzeye yakın ekilmelidir.
Ekim derinliği
hafif topraklarda ve iri tohumlarda 5-10
cm, ağır topraklarda ve küçük tohumlarda 3.0 -
5.0 cm arasındadır.
FASÜLYE YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIK VE ZARARLILAR
Fasulye
Pası
Hastalığı
Fasulye
Sarı Mozaik Virüsü
Fasulye
Kök
Çürüklüğü
Fasulye
Hale
Yanıklığı
Fasulye Antraknozu Hastalığı
Fasulye
Adi Yaprak
Yanıklığı
Fasulye
Adi Mozaik Virüsü
Kök
Boğazı
Yanıklığı
_W.jpg)
Mercimek
Kök Boğazı
Çürüklüğü
Mercimek Mildiyösü Hastalığı
_Labr.)_W.jpg)
Nohut Antraknozu Hastalığı
Baklagil
Tohum
Böcekleri
Kapsül
Kurtları
.
Kırmızı
örümcek
.
Mantolu
Böcek
.
Mercimeklerde Tebeşirleşme Etmenleri
Mercimekte Apion
.
Sebzelerde
Dana
burnu
Sebzelerde Pamuk Yaprak kurdu
Sebzelerde
Sarı Çay
Akarı
Sebzelerde Yaprak
bitleri
Sebzelerde Yaprak
Pireleri
ebzelerde
Yeşil
kurt.
Tohum
Sineği
.
Toprak
Pireleri
.
Yaprak
Galeri
Sinekleri
ÖNEMLİ NOT
Bahçenizi her ilaçlamanızda eğer sulama veya ilaçlama suyunuzun pH sı 8 - 8.5 ise muhakkak wet yayıcı yapıştırıcı kullanınız.
(Ülkemizin birçok yöresinde toprak ve su pH sı 8- 8.5 hatta 9 a kadar çıkmaktadır.)
Üretilen bütün ilaçlar 6 - 7 pH aralığına göre üretilmektedir.
En Kaliteli ilaçlar dahi 6 ila 15 dakika arasında, % 30 varan oranlarda etkisini kaybetmektedir. (Kesilmiş yoğurt örneği gibi)
BİTKİNİZE AÇ KARNINA İLAÇ VERMEYİN
BİTKİ BESLEME Bitki besini ile birlikte ilaç verin
Buda ilacınızın etkisinin azalmasına neden olacaktır.
Bu nedenle bizim tavsiyemiz holderinize, tankınıza veya sırt pompanıza,
TANK SIRALAMASI Sırasıyla (SIRALAMAYA BOZMAYIN)
|
1 |
PH DÜŞÜRÜCÜ- YAYICI YAPIŞTIRICI |
İlaçlama suyunun PH sını düşürür, ilacın bozulmasını önler.
İlaçlar bitkiye uygulandıktan sonra ilacın yaprağa yayılmasını sağlar, yapraktan akmasını önler.
|
|
2 |
ORGANİK GÜBRE |
Bitkinin düzgün ve dengeli beslenmesini sağlar. Meyvelerin albenili, parlak, renkli, iri, dayanıklı, sert, ağır, lezzetli ve hoş kokulu olmalarını sağlar.
|
|
3 |
İNSEKTİSİT |
BÖCEK İLACI
Zararlı dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin. |
|
4 |
FUNGUSİT
|
MANTAR İLACI
(Ayrı bir kapta karıştırdıktan sonra)
Hastalık dönemine göre, sayfanın en altındaki zararlılara karşı, bir ilaç
kullanın. İlaçların kullanma - hasat sürelerine dikkat edin. |
|
5 |
DİĞER |
Teknik elemanlarımızca önerilen diğer iz elementler. |
Mümkün olduğunca hepsini bir arada kullanmaya çalışın, maliyetleri düşürün.
AŞAĞIDAKİ ÜRÜNLERİ HER SENE DÜZENLİ KULLANIN
KİREÇ ÇÖZÜCÜ |
Sezon başında kireçli topraklarda muhakkak kullanılmalı. Kılcal köklerin etrafını sarmış kireç kaymak tabakasını yok eder.
|
DÖNÜME 1 KG
damla sulama ile |
|
KÖKLENDİRİCİ |
Hücre bölünmesini hızlandırır. Dolayısıyla, bitkinin büyümesi ve gelişmesi de hızlanır.
Kök oluşumunu ve gelişimini hızlandırır.
Köklerİ kuvvetlendirir. Köklerin, özellikle uzunlamasına, büyümesi ve gelişmesi üzerine uyarıcı etkisi vardır.
|
|
|
ORGANİK GÜBRE
|
Çiçeklenmeden önce 1. uygulama,
meyve tutumunda 2. uygulama,
hasattan 45 gün önce 3. uygulama yapılır
Gereksinim duyulan bütün dönemlerde 300 gr / 100 lt su ile olmak üzere 2 uygulama.
|
200-300 |
|
DEMİRLİ GÜBRE
|
En sık görülen bitki besin noksanlığıdır.
Toprak olumsuzlukları bitkilerin, toprakta olan demiri kullanmasını engeller
Toprak analizlerini mutlaka yaptırın |
125-150 cc |
|
POTASYUMLU GÜBRE |
Ürünün RENK ve AROMA sını AĞIRLIK ve KALİTE sini İRİLİK ve SERT liğini belirleyen potasyumu yüksek oranda içerir.
Özellikle meyve ve sebze yapraklarında görülen yaprak kenarındaki kurumayı önler ve ürün artışını sağlar.
|
|
|
DAMLA SULAMA |
AZOT, FOSFOR, DENGELİ, POTASYUM
Her dönem düzenli kullanılmalı. Bitkinin NPK sı karşılanmalı
|
2-3 kg |
ÖN KARIŞIMLA KONTROL EDİNİZ
Her ilaçlamada gübre muhakkak kullanılmalıdır.
Gübreler bitkilerin strese girmesini önler. Bitkilerin mikro element ihtiyaçlarını karşılar.
Meyve tutumunu ve meyvelerin kalitesini arttırır.
Gübrelemede esas, toprak ve yaprak analizlerinin yapılmasıdır. Buna göre de eksikler giderilmelidir.
Tohumluk miktan çeşidin bodur veya sarılıcı olması, ekim sıklığı, ekim
yöntemi ve tohum iriliğine bağlı olarak değişmektedir.
Sıraya ekimde küçük
tohumlu çeşitler 6-7 kg/da, orta büyüklükteki çeşitler 7-10 kg/da, büyük tohumlu
çeşitlerde ise 10-12 kg/da tohumluk kullanılmaktadır.
Bir baklagil bitkisi olan fasulye, köklerindeki nodüller ile havanın
serbest azotundan yararlanması nedeniyle, bakteri ile tohumlar aşılandığında
veya daha önceden o toprakta fasulye tarımı yapılmış ise, fazla bir azotlu
gübrelemeye gerek yoktur.
Köklerdeki nodüllerin aktif hale gelinceye kadarki
dönemde bitkinin gereksinimin karşılanması için 2-3 kg/da saf azotun taban
gübresi olarak verilmesi yeterlidir.
Aksi takdirde fide döneminde 8-10kg/da ilave
saf azot gübresi uygulanmalıdır. Ayrıca ekimle birlikte 6-7 kg/da P2O5
uygulanmalıdır.
Gübreleme ekim öncesi, toprak hazırlığı sırasında veya en iyi
yöntem olarak tohum sıralarının 3-5
cm uzağına ve tohum derinliğinin 4-5
cm altına bant a uygulanmalıdır.
Gübrenin tohumla birlikte
aynı sıraya verilmesi çimlenmeyi olumsuz etkiler. Üst gübrelemeye gerek yoktur.
Fasulye 4-5 yapraklı iken el veya kaz ayağı tipi aletlerle çapalanır. Bu
şekilde hastalıklara karşı toprağın havalanması sağlanır.Aym zamanda topraktaki
bakteri çalışmasına olumlu etkide bulunmuş olunur.
Fasulye tarımında, çimlenme
döneminde gerekiyorsa sulama yapılır.
Çıkıştan sonra fide döneminde kök ve gövde
çürüklüğüne neden olmayacak şekilde, çiçeklenmeye kadar 1 veya 2 kez
sulanmalıdır. İklim ve toprak koşullarına bağlı olarak çiçeklerime döneminde ve
tohum oluşturma döneminde 2-3 kez sulamaya gereksinim gösterebilir.
Fasulyenin
toplam 300-500 mm
suya gereksinimi vardır. Fasulyede karık yada yağmurlama sulama yapılır.
SULAMA
Sulamada hastalıkların ortaya çıkmaması için suyun göllenmesi
önlenmelidir.
Sulamanın yeterli olmaması çiçek sayısı ve bakla tutmayı ve tane
iriliğini azaltmaktadır.
HASAT
Hasat baklaların sararıp,tanelerin iyice sertleştiği zaman
yapılmalıdır. Erken hasatta tohumlar büzülmüş olarak kalır. Geç hasatta baklalar
çatlar ve tohumlar dökülür.Hasat elle yolunarak veya biçilerek yapılır.
Hasat
edilen bitkiler tarlada birkaç gün bırakılarak kurutulur. Harman ülkemizde
sopalarla dövülerek veya küçük traktörlerle üzerinden geçilerek yapılır.
Ancak
bu uygulamalar tanelerin kırılmasına ve çimlenme yeteneğinin kaybolmasına neden
olur. Gelişmiş ülkelerde hasat - harman kombine makinelerle yapılır.
Bu durumda
tanedeki nem oram % 18-20 olmalıdır. Baklaların çatlamaması için hasat sabahın
eken saatlerinde hava nemli iken yapılmalıdır.
Harmandan sonra elde edilen üründe olgunlaşmamış, buruşuk, böcek zararı
olan taneler, kırık taneler, taş, toprak parçaları temizlenir.
Temizlenen
fasulye taneleri uygun koşullarda depolanırsa uzun yıllar besleme değeri ve
canlılıklarını korur.
Fasulye için uygun depolama koşulları tanedeki nemin % 14
ün, depolama sıcaklığının 10 C°nin üzerine çıkmadığı ve depo hava neminin %
65 in üzerine çıkmadığı durumlardır. Bu durumda 1 yıl
süreyle tohumlar iyi bir şekilde saklanabilir
Depolama sıcaklığı
depo nemi ve
tane nemi yukarıda belirtilen sınırların altına düştükçe fasulye tohumlarını 6-7
yıl kadar canlılıklarını kaybetmeden saklamak mümkündür.
Düşük nem tanede
solunumun çok az düzeylerde olmasını sağlar. Solunum fazla olursa tanelerde
çürüme ve küflenme ortaya çıkar.
