GIRTLAK OTU YETİŞTİRİCİLİĞİ

İlk defa ABD’de on yıl boyunca kesilebilen kesme çiçek olarak yetiştirilmiştir. İlk üretimi yapıldığında özellikle iki kültürü ticari olarak ( beyaz şemsiye ve mor şemsiye ) kullanılıyordu. Sonraki yıllarda yapılan çalışmalarda dokuz yeni kültür çeşidi kullanılmaya başlandı.
Trachelium bitkisi çiçek düzenlenmelerinde özellikle dolgu malzemesi olarak kullanılmaktadır. Kullanılan bitkilerin vazo ömrü ne kadar uzun olursa yapılan düzenlemenin kalitesi de o kadar artmış olmaktadır. Trachelium bitkisinin vazo ömrü de 11 güne kadar çıktığından son yıllarda çok kullanılmaya başlanmıştır.
Trachelium bitkisi çan çiçeğigiller (Campanulaceae) familyasındandır. Tek ya da çok yıllık otsu bitkilerdir.
Olumsuz koşullara yarı dayanıklıdır. Çalı formunda çiçekli bitkilerdir. Trachelium bitkisinin boyu yaklaşık olarak 75 – 100 cm arasında değişmektedir. Birçok türü süs bitkisi olarak yetiştirilir. Yapraklar alternat veya nadiren karşılıklı dizilmiştir.
Çiçekler yaprak koltuklarında tek veya uçta küresel başçıklarda; spikamsı ya da panikulamsı durumdadır.
Çiçekler erdişi, ışınsal simetrilidir. Sepal sayısı petal sayısı kadardır. Ovaryum alt durumludur. Temelde çiçekleri beyaz, mavi ve morun gölgeleri şeklinde üç renge ayırabiliriz; ancak en çok karşımıza mor çiçekler çıkmaktadır.
Fide Üretimi
Çelik, tohum ve ayırma ile üretim yapılır.
Generatif Üretim
Tohum ile yapılır. Tohumlar kasalara ya da yastıklara atılır. 2 – 3 hafta içerisinde çimlenen tohumlar 60 – 70 günde dikime hazır hale gelir. Mayıs – haziran aylarında veya temmuz – ağustos aylarında tohum atılır.
Toprak ve Gübre İsteği
Trachelium bitkisinin yaprak çürüntülü ve kumlu balçık topraklar üzerinde gelişimi çok iyidir. Trachelium yetiştiriciliği yapılacak toprağın pH değeri 5,5 – 6,5 arasında olmalıdır.
Eğer seramızda toprak pH’ı 6,5 – 7’ den büyükse kükürtleme yapılmalıdır.
Toprak reaksiyonunu bir derece azaltmak için bir dekar yere yaklaşık 20 kg toz kükürt verilmelidir.
Buna karşılık toprak reaksiyonunu bir derece yükseltmek gerekirse bir dekar yere yaklaşık 200 kg ince kireç taşı kullanılmalıdır.
İnce kireç taşı yerine yaklaşık 100 kg ticari kireç (yanmış kireç) de verilebilir. Toprak drenajı iyi ve organik maddece zengin olmalıdır.
Açık alanda yapılan trachelium yetiştiriciliğinde toprağın dikimden önce derin işlenmesi gerekir.
İlk zamanlarda bitkinin suya fazla ihtiyaç duymasından dolayı toprağın iyice havalanmaya ihtiyacı vardır.
Trachelium yetiştirmeye uygun olan topraklar sürülerek veya bel ile işlenerek kabartılmalıdır.
Yabancı otlar, kökler temizlenmeli, kesekler parçalanmalıdır.
Trachelium yastıkları 1,10–1,20 cm genişliğinde hazırlanır.
Dikimden önce yastıklar tırmık ile düzeltilir ve iyice sulanır.
Trachelium yetiştirilecek toprağa gübre ilavesi gerekir.
Açık arazilerde toprağın doğal gübrelerle karıştırılmasında yarar vardır. Bunun yanında yapay gübrelerden azot içeriği fazla olan gübreler seçilmelidir.
Özellikle 15- 5- 15 içerikli kompoze gübreler belirli aralıklarla verilmelidir. İki haftada bir 500 ppm azot içerikli gübrelerden verilmelidir.
Bitkinin bir besin madde noksanlığı ile karşı karşıya bulunup bulunmadığı yaprak analizleriyle ortaya konabilir; ancak besin madde noksanlığı veya herhangi bir nedenden ileri gelen anormallikler ileri safhada gözle de teşhis edilebilir.
Dikim ve Zamanı
Tohumdan üretilen trachelium fideleri 4-5 yapraklı ve boğum araları uzamadan dikilir. Dikim esnasında fidelerin boya kaçmamasına özellikle dikkat edilmelidir. 1-1,20 m genişliğinde ki tavalara 20 x 30 cm aralıklarla dikim yapılmalıdır. Çelikle üretilen trachelium fidelerinde köklenme tam görüldüğünde ve kökler yeterince uzadığında yapılmalıdır. Bunlarda da tohumla üretilen fideler gibi 20 x 30 cm aralıkla dikim yapılır.
Sıcaklık
İlkbaharda yastıklara dikilen trachelium fideleri, gündüz 21–27 0C gece ise 13–18 0C
sıcaklığa ihtiyaç duyar.
Işık
Trachelium çiçekleri doğal halde temmuz – ağustos aylarından yaz sonuna kadar açar. Kış ve bahar yetiştiriciliği için vegetatif gelişme süresinde uzun güne ihtiyaç duyar. İyi bir gelişme için 16 saatten fazla gün uzunluğuna ihtiyacı vardır. Dipten gelen sürgünler 38 – 46 cm uzadığında kısa günlerde de çiçeklenebilir. Kısa günde ışıklandırma yapıldığında ise çiçek oluşumunun başlaması için 12 saatten fazla karanlık olmamalıdır. Çiçek dallarında tomurcuk rengi görüldüğünde kısa gün periyodu tamamlanmış demektir.
Nem
Trachelium bitkisi, yüksek toprak neminden hoşlanan bir bitkidir; bunun için de toprağın her zaman nemli olması istenir. Bunu sağlamak için de toprağın sık sık sulanması gerekir; ancak fazla sulamanın da fideleri çürüteceği düşünülerek sulamanın kontrollü yapılması gerekir.
Havalandırma
Trachelium bitkisi yetiştiriciliği, açık arazide yapıldığından havalanma ihtiyacı yoktur; ancak kapalı alanlarda kısıtlı yapılan yetiştiriciliklerde fazla nemden fidelerin zarar görmemesi için mutlaka havalandırma yapılmalıdır. Sağlıklı ve kaliteli ürün ancak iyi havalandırma yapılırsa mümkün olur; bu nedenle seralar düzenli olarak havalandırılmalıdır. Kışın çok soğuk olduğu dönemlerde ise havalandırma yapılırken; soğuk hava ve rüzgârın bitkinin üzerine direkt olarak gelmesine engel olunmalıdır.
Sulama
Trachelium bitkisi suyu çok seven bir bitkidir. Ancak aynı oranda kuraklığa da dayanıklıdır. Fakat en iyi büyüme ve gelişme kuru dönemler boyunca düzenli olarak yapılan sulama ile elde edilir. Sulama salma sulama veya damlama şeklinde yapılabilir.
Gübreleme
Gelişmekte olan bitkilere düzenli olarak 50-100 ppm oranında azot ( N ) verilmelidir.
Hastalık ve Zararlılar
Külleme:
Yapraklar ve tomurcuklar pudralanmış gibi beyazlaşır. Zamanla tomurcuklar düşer, yapraklar kıvrılıp kurur. Bitkinin görünüşünden dolayı ticari değeri düşer.
Kök boğazı çürüklüğü:
Daha çok fidelerin ilk dikildikleri zaman görülebilir. Sebebi derin dikim ya da fazla sulamadır. Mücadelesinde derin dikimden kaçınılmalı, sulama daha kontrollü olarak yapılmalıdır.
Kırmızı örümcek:
Genellikle yaprakların alt yüzeyinde ördükleri ağlar arasında yavru ve yumurtaları ile birlikte bulunur. Yaprakların öz suyunu emerek zararlı olur. Zarar sırasında bazı toksik maddeler salgılayarak bitkilerin zayıflamasına neden olur. Yaprakların emgi yerlerinde önceleri küçük beyaz lekeler oluşur. Zararlı yoğunluğu arttıkça bu lekeler birleşir. Sonuçta yaprağın rengi önce açılır, sonra kızarır ve kahverengine dönüşür. Yapraklar sarararak döküldüğünden Trachelium büyümesi durur. Zarar gören yapraklar sararır, kıvrılır ve dökülür.
Hasat
Trachelium hasadı, çiçek rengi hafif belirdiğinde yapılmalıdır. Çiçeklerin tamamen açması beklenmemelidir. Çiçeklerin % 70 – 75’i açtığında kesim yapılmalıdır. Hasat sabah erken saatlerde yapılmalıdır; çünkü bu devrede çiçeklerin bünyelerindeki su miktarı en üst düzeydedir.
Çiçekler yağışlı havalarda kesilmemelidir. Böyle havalarda çürüme oranı daha yüksektir. Çiçekler, toprak seviyesinden 5- 6 cm üzerinden kesilerek yapılmalıdır. Çiçek kesilirken saplar uzun ve kesitler düz olmalıdır. Kesim sonrası çiçeklerin konduğu vazolar serin yerlere yerleştirilmelidir; ayrıca vazo içindeki çiçek saplarının çok az bir kısmı su içinde kalmalıdır.
Tasnif
Hasat edilen tracheliumlar serin bir yere getirilir. Boylara göre tasnif yapılır. Genellikle kısa, orta ve uzun olmak üzere üç boya ayrılır. Açmış tracheliumlar henüz açmakta olanlarla karıştırılmamalıdır.
Boylarına göre tasnif edilen tracheliumlar 10 veya 20’li olarak demetlenir. Serin bir yerde su çektirmeye bırakılır.
Pazara Hazırlama
Tracheliumlarda pazara hazırlık, demetlerin su çektirilmesi ile başlar. 15 - 20’şerli trachelium demetleri kovalara konularak su çektirilir.
Bir gün boyunca su çektirilen trachelium demetleri ertesi gün pazara gönderilmek üzere kutulara yerleştirilir. Tracheliumların pazara sunulmasında kullanılan kutular 115 cm uzunluğunda, 45 cm genişliğinde ve 25 cm derinliğindedir. Kutuların her tarafı çiçeklerin muhafazası ve hava almaması için gazete ile kapatılır.
Trachelium demetleri 5’li olarak karşılıklı gelecek şekilde kutunun en alt kısmına yerleştirilir. Üzerlerine çiçeklerin zarar görmemesi için gazete serilir. Bu şekilde kutu dolana kadar devam edilir. Genellikle kutulara 40–50 demet trachelium konulur; ancak çiçekleri fazla sıkıştırmaması için 40 demet tercih edilir. En üste konulan Tracheliumlar kutunun kendi gazetesi ile kapatılır. En son işlem olarak kutunun kendi kapağı geçirilir ve sağlı sollu iki yerden bağlanır. En son olarak gideceği yer kutu üzerine yazılır ve çiçek mezadına gönderilir.
Depolama
Kesilen çiçekler, serin bir yerde su içerisinde 7 – 10 gün saklanır. Soğuk hava depolarında ise susuz olarak 2 – 5 0C’de 5 gün saklanabilir. Ayrıca tüm yaralı bitkiler etilen gazı üretir. Kesme çiçekler de yararlı bitkilerdir, onlar da etilen üretir; bu yüzden hasat edilmiş kesme çiçeklerimizi saklarken ister istemez bir problem yaratmış oluruz. Kendi ürettikleri etilen gazına maruz kalan çiçekler yapraklarını dökmeye, goncalarını zamanından önce açmaya başlar, böylece hasat sonrası yaşamlarını kısaltır. Tracheliumun çiçekleri de etilen gazına karşı hassastır.