YASEMİN YETİŞTİRİCİLİĞİ

Yasemin sıcaklığa iyi dayanabilen bir bitkidir. Ancak O oC'nin altındaki sıcaklıklara çok hassastır. Özellikle Şubatayında hafif gece donları zararlı olmaktadır. Bu zarar şayet kış kesimi erken yapılmış ve bitki sürgün vermeye hazırlanıyor ise daha da yüksek olmaktadır.
İspanyol yasemini hafif kumlu ve derin topraklarda çok iyi büyür.
Zira ağır topraklara göre hafif topraklardaköklenme daha çabuk olmaktadır. Ayrıca kök çürümesi ağır topraklarda sık rastlanmasına karşın, hafif topraklarda genellikle pek görülmez.
Ancak bitkinin gelişimi ve daha fazla çiçek vermesi, hatta çiçeklerdeki uçucu yağ oranı ağır topraklarda yetiştirildiğinde daha yüksektir.
Yetiştirme Tekniği :
İspanyol Yasemininde genellikle vegetatif organlarla üretim yapılır. Bu ise iki şekilde uygulanır.
Çelikle Üretim :
Çelikle üretim Ekim ortasına kadar yapılabilmektedir. Bunun için yaklaşık 20 cm uzunlukta ve 0.5 cm kalınlıkta iyi olgunlaşmış, tek yıllık odunlaşmış çubuklar kullanır. İlkbaharda üretim Mart ortasına kadar yapılır ise de mümkünse daha öne almak iyidir.
Ayrıca ilkbahar üretiminde daha ince çelik kullanmak mümkündür. Buda köklenmenin daha çabuk olmasını sağlar.
Çeliklerde iyi bir köklenmenin olması için aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir.
· Üretim ortamı (kumlu-tınlı toprak karışımı) dezenfekte edilmeli,
böylece sağlıklı çelikler elde edilmelidir,
· Üretim ortamında sıcaklık mümkün olduğu kadar stabil olmalı ve 18 oC'nin altına düşmemeli,
· Üretim ortamında rutubet oranı sabit tutulmalı, toprak kaymak bağlamamalı,
· Sulamaya özen göstermeli, şayet mümkün ise oransal nemi çok yükseltecek bir düzen kurulmalıdır.
· Üretim ortamı iyi gölgelendirilmeli (% 50) ve rüzgardan korunmalıdır.
· Üretim ortamı kışın bir plastik örtü ile örtülmeli ve hafif ısıtılmalıdır.
Bu hususlara dikkat edilmediği takdirde iyi bir köklendirme olması mümkün değildir.
Daldırma ile Üretim :
Bu yöntemin olumsuz yönü; bu yöntemin uygulanabilmesi için kuvvetli bir ana bitkinin bulunması ve büyük bir parçasının toprağa gömülmesinin zorunlu olmasıdır.
Ancak bu yöntemde köklenme daha hızlı ve garantili olmaktadır.
Daldırma Ocak ayından Mayıs ayına kadar yapılabilmektedir. Ayrıca Ağustos-Eylül aylarında da uygundur. Daldırmada ana bitkinin bulunduğu toprağın rutubetli tutulması gerekmektedir.
daldırmada henüz odunlaşmamış, uzun sürgünler kullanılır ve bunlar en az 5 cm toprağa gömülür. Boğum yerlerindeki yaprakları kesmek gereklidir. Böylece köklenme hızlandırılmış olmaktadır. İyi bir ana bitkiden 8-15 kadar daldırma çubuk elde edilebilir ve bunlar ortalama 2 ay içinde köklenirler.
Daldırma ile oluşan genç bitkiyi ana bitkiden ayırmadan 2-3 hafta önce biraz daha kuvvetli genç bitki elde edilir.
Üretimde Toprak Hazırlığı :
İyi kültür şartlarında yasemin plantajından 15 yıldan fazla bir süre faydalanmak ve iyi bir verim almak mümkündür. Bu nedenle plantaj kurulurken yabancı otlardan arı olması, iyi drenajlı bulunması ve çok derin işlenmesi gerekmektedir.
Bunun için şu işlerin yapılması zorunludur.
· Çiftlik gübresi ve ticari gübre verilmeli
· Bir defa derin sürülmeli (40 cm)
· İki-üç defa diskaro çekilmeli
· Tesfiye edilmeli
· Bitki ve su kanalları yapılmalı
· Toprakta bitkinin dikileceği çukur veya delikler açılmalı
· Toprak dezenfekte edilmelidir.
Çeliklerin Şaşırtılması :
Köklenmemiş çelikler şaşırtmada herhangi bir öneme haiz değildir. Zira bunların köklenmesi için gerekli bakımları (sulama, yabancı otları ayıklama ve çapalama) çok pahalıdır.
Kuvvetli köklenmiş çeliklerin şaşırtılması ve daldırma ile üretim Sonbaharda Eylül-Ekim aylarında veya İlkbaharda Mart-Nisan aylarında uygulanmalıdır.
Üretim alanında çeliklerin sökülmesi veya daldırma ile üretimde üretim alanının iyice sulanması gerekir. Genç bitkileri çıkarırken, köklerin yaralanmamasına dikkat edilmesi ve şaşırtmanın hemen yapılması zorunludur.
Kurumaya karşı çok hassas olan köklerin kurumasına kesinlikle engel olunmalıdır. Bitki çukurlarının yeterince derinlikte (50x50x80 cm) olmasına, böylece çeliklerin köklerini dikine gömebilmeli ve bitkinin kök boğazının 10 cm kadar toprakta kalmasına öze gösterilmelidir. Şaşırtma esnasında kuvvetli rüzgar iyi bir sonuç almamızı büyük ölçüde engellemektedir. Şaşırtmada bitki sıklığında sıra aralarının 180-200 cm. sıra üzerlerinin ise 80-100 cm olması uygundur. Bu durumda dekara 500-550 çelik dikilmiş olur.
Şaşırtmadan sonra iyi bir sulamanın yapılması gereklidir. 3-6 gün sonra ikinci defa hafif bir sulama büyümeyi çabuklaştırmaktadır.
Bakım :
İspanyol Yasemininde bakım çok önemlidir. Zira uzun yıllar aynı plantajdan yararlanmak mümkündür. Bakımda gübreleme, sulama, çapalama ve yabancı otlarla mücadele en önemli konulardır.
Sulama :
Özellikle kurak yaz aylarında 10-15 günde bir sulama yapılması gerekir. Sulama genellikle salma ve ark usulü şeklinde uygulanır.
İspanyol yasemini üretiminde ilk iki yılın önemi fazladır. Bu dönemde şaşırtılan bitkilerin hızlı büyüyebilmesi, ikinci yılda çiçek hasadına girebilmesi için tarlanın yabancı otlardan temizlenmesi gerekir. Genç plantajlarda 4-5 haftada bir çapa gerekirken, yaşlı plantajlarda bir sezon içinde 2-3 çapa yeterli bulunmaktadır.
İspanyol Yasemininde Kesim :
Bakım işlerinin en önemlilerinden birisi de kesimdir. Kesimin İlkbaharın başlangıcında çok erken yapılması gerekir. Ancak kesimden sonra düşük sıcaklıklarında olmaması zorunludur. Zira kesimden sonra alınan genç sürgünler bu soğuklardan zarar görmektedir. Ancak kesim genel olarak ilk sulama ve ilk gübrelemeden önce yapılmalıdır.
İlk iki yıl toprak üzerinde kuvvetli bir dallanma oluşturulması istenir. Çalı şeklinde büyüyen bitkilerde esas saplar ne kadar çok olur ise ilerki yıllarda gençleştirmek için kesimler o kadar kolaylaşır.
Yıllık kesimler o şekilde ayarlanmalıdır ki bitki çiçeklenme esnasında 1.40 m'den yüksek 1.20 m'den geniş olmamalı, böylece çiçek hasadı kolaylıkla yapılabilmeli.
İşten tasarruf etmek için 2-3 yılda bir kuvvetli bir kesim yapılmalıdır. Bu kesimlerde kuru çiçek durumları, yaşlı odunumsu kısımlar ayıklanmalıdır. Diğer kesimlerde ise bitkinin çapalamaya imkan verecek ve eski çiçek sürgünlerini uzaklaştıracak şekilde olmalıdır.
Hasat :
Çiçek hasadına başlama zamanı kış kesimine, gübreleme ve sulama durumuna göre belli ölçüde değişmekle beraber haziran ortamından itibaren başlamakta ve en az 120 gün sürmektedir. Açmış olan çiçeklerin günlük toplanması güneş battığı sırada başlamaktadır. Çiçeklerin toplanması sabah en geç saat 09.00 veya 10.00'da son bulmalıdır. Aksi takdirde çiçeklerdeki uçucu yağ oranı çok azalır.
Hasat edilen çiçeklerin gölgede biriktirilmesi ve hasat bitince fazla bastırılmadan hemen distilasyon yerine taşınması gerekir. Çiçeklerin kızışmasından sakınmalıdır.
Verim :
Bitki sıklığı dekarda 450-550 bitki bulunacak şekilde bulunana bir plantasyondna 100-120 günlük bir hasat devresinde 500-700 kg çiçek elde edilmektedir.
Tüketimi
Kullanılan Bitki Kısmı : Flos Jasmini
Etken Maddesi :
Çiçekleri uçucu yağ taşımaktadır. Uçucu yağ organik çözücü ile tüketme yolu ile elde edilmektedir. Uçucu yağın en öenmli maddeleri ise benzil asetat, jasmon, linalol ve geraniol'dur.
Kullanımı : Uçucu yağı özellikle parfümeri sanayi inde kullanılmaktadır.