Damlama sulama sisteminde kullanılan su diğer yöntemlere göre oldukça azdır. Bu açıdan suyun yetersiz olduğu bölgelerde bile başarı ile kullanılabilir. Kullanılacak su miktarı, bitki büyüklüğü, toprak tipine ve hava şartlarına göre değişmektedir.
Sistemde kullanılacak su miktarının hesaplanmasında aşağıdaki formüllerden
faydalanılabilir (4).
Eğer bitki izdüşüm çapı 1,2 m’ den daha fazla ise;
Lt/gün = 0,567x alan
Bitki izdüşüm çapı
Lt/gün = 0,772 x alan
Sulama uygulamalarında ağaç taç hacmi ile su tüketimi arasında doğrusal ilişki vardır. Bu ilişkiden yola çıkılıp, ağacın taç izdüşüm alanı dikkate alınarak verilmesi gereken su miktarları Tablo 10 de verilmiştir.
Tablo 10. Taç izdüşümü veya dikim aralığı dikkate alınarak verilmesi gereken yaklaşık günlük su miktarları.
İzdüşüm çapı veya dikim aralığı (m) Günlük su kullanımı (LT)
12 560-840
10,5 426-635
9 313-472
7,5 218-327
6 104-209
4,5 59-118
3 27-54
2,4 22-34
1,8 11-19
0,6x1,2 3,2-5,5
1,2x1,2 6,8-10,9
1,2x2 10-15,9
1,2x2,4 13,6-21,3
1,2x3 18,6-27-2
2x3 25-40
2x3,6 30-48
M9 anaçlı bir elma bahçesinde belirli bir bölge için dikim yılından itibaren aylara göre verilmesi gereken su miktarları Tablo 11’de görülmektedir. Bu değerler bir fikir vermek içindir. Her bölgede kullanılacak su miktarının bölgenin iklim verileri kullanılarak ayrı ayrı hesaplanması gerekir.
Pan buharlaşma kaplarından faydalanılarak verilmesi gereken su miktarının
belirlenmesi: Yukarıda verilen bütün bu tablolar ortalama değerlerdir ve sadece
bir fikir oluşturmak içindir. Gerçek değerler bitki su tüketimine göre verilecek
su miktarının hesaplanması ile elde edilebilir. Bitki su tüketiminin
belirlenmesinde çok sayıda yöntem olmakla birlikte en pratik olanı Pan
buharlaşma kaplarından oluşan buharlaşma ile bitki su tüketimi arasındaki
ilişkiye dayanılarak geliştirilen yöntemdir. Pan buharlaşma kapları yüzey alanı
Bitki Su tüketimi = Kpc.Ep
Burada ;
Kpc= Değişik bitkiler için belirlenmiş katsayı (Meyvelerde 0,80)
Ep= Pan buharlaşma kabından ölçülen buharlaşma miktarı (mm)
Dam.Sul.İleVer.SuMiktarı=Etd(0,1(Pd)0,5)
Burada;
Etd= Günlük su tüketimi
Pd = Öğleyin bitkinin gölgelediği alan (%)
Örnek olarak Pan buharlaşma kabından 1 haftalık süreçte ölçülen buharlaşma miktarları;
• 09.06.2001
de:
• 10.06.2001
de:
• 11.06.2001
de:
• 12.06.2001
de:
• 13.06.2001 de:10,5 mm
• 14.06.2001
de:
• 15.06.2001
de:
• Toplam 1
haftada :
Yukarıdaki formüllere göre Haftalık Bitki su tüketimi;
74 x 0,80 =
Bu aynı zamanda yüzey sulamalarında verilecek su miktarıdır.
Damlama ile verilecek su ise;
59,2 x (0,1(2)0,5) =
Burada da görüldüğü gibi salma sulama sisteminde
CropWat programı yardımı ile verilecek su miktarının belirlenmesi: Cropwat programı FAO tarafından geliştirilmiş ve yöresel iklim verileri (yağış, buharlaşma, sıcaklık, güneşlenme gibi) ile bitki verileri kullanılarak bitkiye verilmesi gereken su miktarını belirlemeye yarayan bir bilgisayar programıdır. Programda bitki su tüketiminin hesaplanmasında FAO Penmann-Monteith yöntemi esas alınmaktadır. İklim verileri o bölgedeki meteoroloji müdürlüklerinden alınabileceği gibi, yine FAO tarafından yayınlanan CLIMWAT program parçacığı kullanılarak uzun yıllar ortalaması olarak elde edilebilir.
Elde edilen iklim bitki ve toprak verileri programda gerekli yerlerine girilerek yetiştirilecek bitkiye istenilen aralıklarla (günlük, haftalık, 10 günlük gibi) verilmesi gereken su miktarları belirlenebilmektedir. Program ayrıca elde edilen verileri hem doküman hem de grafiksel olarak çıktı olarak verebilmektedir.
Veri girerken programın datasında bulunan bilgiler kullanılabileceği gibi başka bir bitki veya yerde hesaplama yapılıyorsa şu parametreler bilinmelidir;
1. Aylık düzeltilmiş evapotransprasyon oranları (Eto)
2. Aylık ortalama yağış, buharlaşma, güneşlenme, nem, oranları ile sıcaklıklar değerleri
3. Bitkiye ait Kc değerleri (kitaplardan elde edilir.)
4. FAO- Penman-Monteith yöntemine göre bitki gelişim dönemlerindeki
5. Bitki kök derinlikleri
6. Toprak yapısı ile ilgili değerler (1)