TARIMDA İLKBAHAR GEÇ DONLARI

Herhangi ekolojide, erken ilkbahar döneminde meyvelerde çiçeklenmenin, asmalarda sürmenin başlamasından sonra, hava sıcaklığı sık sık 0 C’ye ya da altına düşüyorsa, o ekolojide ekonomik anlamda meyvecilik ve bağcılık yapılması söz konusu olmamaktadır.
Meyve türleri arasında özellikle erken çiçek açan badem, kayısı, erik ve şeftali gibi türler ülkemizin iç bölgeleri ile geçit yörelerinde sık sık ilkbahar geç donlarından zarar görürler.
Bu türlerde bütün çiçeklerin birden açması, Zararlanmaoranını daha da artırmaktadır.
Buna karşılık elma ve armut, hem yukarıda belirtilen türlere göre daha geç, hem de periyodik olarak daha uzun sürede çiçek açtıklarından ilkbahar geç donlarından daha az zarar görürler.
İlkbahar Geç Donları
Tüm meyve türlerinde, su kapsamı daha yüksek olan küçük meyveler, çiçeklere göre düşük sıcaklıklara karşı daha duyarlıdır.
Geç don tehlikesi olan yörelerde, Ocak ve özellikle
Şubat aylarında havaların normalin üzerinde sıcak geçtiği yıllarda, tomurcuklar zamanından
önce aktif hale geçtiklerinden, çiçeklenme döneminde Zararlanma olasılığı artmaktadır.
İlkbahar Geç Donları Korunma yolları:
1) İlkbaharda daha geç çiçek açan tür ve çeşitlerin yetiştirilmesi,
2) Soğuk havanın akıp gitmesi için sıraların düzgün oluşturulması,
3) Ağaçların yüksekten taçlandırılması,
4) Bağcılıkta yüksek terbiye sistemlerinin uygulanması,
5)Meyve bahçeleri ve bağların çukur alanlar yerine meyilli arazilerde ve kuzeye bakan yönlerde kurulması, ilkbahar geç don zararının önlenmesi veya hafifletilmesi açısından oldukça etkili kültürel önlemlerdir.
Şeftalilerde ve bağlarda mümkün olabildiğince budamayı geciktirme ve kış sonu / ilkbahar başlangıcında budama yapmak,
Sıra aralarının, olası dondan hemen önce nemlendirilecek şekilde sulanması da dondan korunmayı sağlayabilir. Hatta Kaliforniya’da turunçgil bahçelerinde dondan önce ve don sırasında salma sulama yapılması, don zararını hafifleten bir yöntem olarak kullanılmaktadır.
Geç don tehlikesinin söz konusu olduğu günlerde meyve bahçeleri ve bağlarda, ateş yakarak ya da ısıtıcılar kullanarak sıcaklığı yükseltme, dumanlama en çok kullanılan yol olarak görülmektedir.
Bunun için saman balyaları yakılabildiği gibi, yakıtla çalışan ısıtıcılar da kullanılmaktadır
Vantilatörlerle havayı karıştırma,
Aşağı çöken eksi derecedeki hava ile üst katmanlardaki artı dereceli havayı karıştırarak, sıcaklığın sıfırın altına düşmesini önlemeye yönelik olarak, hava karıştıran vantilatörlerin bağlarda ve narenciye bahçesinde kullanımı ve örtü altına alma gibi doğrudan etkili uygulamalarla ilkbahar geç donlarından korunmak mümkün olabilmektedir.