Botanik - kapalı tohumlular

(Magnoliophyta)
Çiçekli Bitkiler
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Plantae - Bitkiler
Şube: Magnoliophyta - Kapalı tohumlular
Sınıflar
Liliopsida - Bir çenekliler
Magnoliopsida - İki çenekliler
Kapalı tohumlular (Magnoliophyta) ya da çiçekli bitkiler, bitkiler aleminin çoğunluğunu kapsayan bir şubedir.
Kara bitkileri içindeki en önemli topluluğu, "çiçekli bitkiler" oluşturmaktadır. Yeryüzünün en gelişmiş ve baskın bitkileridir. Morfolojik olarak, ot, çalı gibi değişik formları bulunur.
Kapalı tohumluların en belirgin özelliği farkılaşmış çiçekleri ve meyveleridir. Tohum taslakları kapalı bir odacık içinde geliştiği için bu gruba "kapalı tohumlular" denilmiştir.
Açık tohumlulardan şu özellikleriyle ayrılırlar:
Tohum taslakları tek veya çok sayıda meyve yaprağıyla çevrili bir odacık içindedir.
Sekonder odunlarında trakeidlerle birlikte trakeler de bulnur.
Çiçekler genellikle hermafrodit olup, hem erkek hem dişi organ aynı çiçek üzerinde bulunur.
Çiçek örtü yaprakları (periant), çanak yaprak (sepal) ve taç yaprak (petal) şeklinde farklılaşmıştır.
Dişi organda (pistil), ovaryum, stigma ve stilus gibi farklılaşmış kısımlar bulunur.
Terim Bilgisi
Uluslararası bitki bilimsel adlandırma kuralları, familya basamağının üstünde yer alan basamakların adlandırılmasında seçim serbestliği tanır ve bahsi geçen kuralların 16. maddesi, tanımlayıcı ya da içerilen bir cinse bağlı tanıtıcı (jenerik) adlara izin verir. Dolayısıyla, kapalı tohumluların da bölüm olarak adlandırılmasında geçerli olan ve birbirinin yerine kullanılabilen çeşitli bitki bilimsel adlar bulunmaktadır; bunlar şöyle sıralanabilir:
Tanımlayıcı Adlar:
Angiospermae: "Kapalı tohumlular" terimi ile çok yakın anlam benzerliği taşıyan ve tanımlayıcılık açısından en çok tercih edilen ad.
Anthophyta: Türkçe karşılığı "çiçekli / çiçek açan bitkiler" olan ve tanımlayıcılık açısından ikincil olarak tercih edilen ad.
Cinse bağlı tanıtıcı Ad:
Magnoliophyta: Fransız doktor ve botanikçi Pierre Magnol'ün (1638-1715) soyadına atıfta bulunarak adlandırılan Magnolia cinsi ve bu cinsin üyesi olduğu Magnoliaceae familyasının adlarından türetilmiş olan ve kapalı tohumluların bilimsel adlandırılmasında çok sık tercih edilen isim.
Kapalı tohumlular (Angiospermae), tohumlu bitkilerin iki topluluğundan biridir; diğer topluluğu ise Açık tohumlular (Gymnospermae) oluşturur.
Kapalı tohumluların en çok tür sayısı bulunan familyaları şunlardır:
Orchidaceae (orkideler); yaklaşık 25.000 tür
Asteraceae ya da Compositae (papatyagiller); yaklaşık 20.000 tür
Fabaceae ya da Leguminosae (baklagiller); 17,000 tür
Rubiaceae (kökboyaları); yaklaşık 13,183 tür
Poaceae ya da Gramineae (buğdaygiller): yaklaşık 9,000 tür
Euphorbiaceae (sütleğengiller); yaklaşık 5,000 tür
Malvaceae (ebegümecigiller): yaklaşık 4,300 tür
Cyperaceae; yaklaşık 4,000 tür
Araceae (Yılanyastığıgiller); yaklaşık 3700 tür
Kapalıtohumlular (Angyospermae)
Kapalı tohumlu Bitkiler; bitkiler dünyasının en gelişmiş olanlarını nefsinde toplamaktadır. Gelişim yönünden Açıktohumluların (Gymnospermae) üstünde bulunmaktadır.
Bu alt şubenin 300 kadar familyası, 10.000 kadar cinsi, 200.000 ka*dar türü, türlerin de bir çok çeşidi (varyetesi) ve yüzbinlerce formu vardır.
Kuzey yarımkürede yaygın olarak bulunmakla beraber, Güney yarımkürede daha geniş ormanlar, çalılıklar, orman altı bitkiler duru*munda, çok daha zengin türlerle temsil olunurlar. Kuzey yarımkürenin ılıman bölgelerinde saf ya da, daha çok görüldüğü gibi, îğneyapraklılarla karışık orman kuruluşlarında bulunurken Güney yarımkürenin nemli ve sıcak çevrelerinde saf ya da karışık yapraklı ormanlar durumunda görülürler.
Kapalı tohumluların özellikleri ve Açık tohumlularla olan bazı ayrılıkları :
1 - Kapalıtohumlu bitkiler otsu ya da odunsu bitkilerdir. Ot, çalı, ağaççık ya da ağaç durumunda bulunurlar. Açıktohumlular ise çalı, ağaççık ya da ağaç durumunda görülürler. Otsu olanlarına rastlanmaz.
2- Açıktohumlular çok boylu ağaç durumunda görüldüğü halde Kapalıtohumlular, Okaliptüsler dışında, fazla boylanmaz.
3- Kapalı tohumlular'da. Tohum tomurcukları (yumurtacık) tek ya da çok meyve yaprağından meydana gelen ve meyve yaprağının birleşmesiyle kapalı durumda olan yumurtalık içinde bulunur. Buna karşılık Açıktohumlular'da meyveyaprağı hiç bir zaman kapalı değildir.
4- Kapalı olan meyve yaprakLarının üst bölümünde dişicik borusu (boyuncuk, iğne, style) bunun ucunda da tepecik (istigmat) vardır.
5- Çiçektozu Gymnospermae'lerde olduğu gibi doğruca mikropile değil tepecik üzerine konar.
6- Çicektozunda gelişen erkek gametofit'ler Angiospermae'lerde iki hücreden ibaret olup birisi generatif, diğeri ise vegetatif'dir. Gymnospermae'lerde böyle olmayıp çok hücrelidir.
7- Kapalıtohumlular'da çiçektozlarının tepecik üzerine taşınması rüzgâr, böcek, kuşlar ya da su aracılığı ile olur. Buna karşılık Açıktohumlu Bitkilerde, Gnetinae'ler dışında olanlarda rüzgârla olmaktadır.
8- Kapalıtohumlular'da döllenme çift olduğu halde, Açıktohumlular'da bir döllenme görülür.
9- Kapalıtohumlular'da Endosperm döllenmeden sonra meydana gelir. Buna karşılık Açıktohumlular'da döllenmeden önce oluşur.
10- Kapalıtohumlular'da Traheid'lerden başka Trahe'lerde bulunur. Bu durum ilk kez Açıktohumlular'dan Gnetinae'lerde görülür. Diğer Açıktohumlu Bitkilerde ise yalnızca Traheid'ler vardır.
11- Kapalıtohumlular'da çiçekler çoğunlukla örtü yapraklarıyle (Perianth) çevrilmiş durumdadır. Özellikle böcek ve kuşlar aracılığı ile tozlanan bitkilerde çiçekyaprakları renklidir. Bundan başka güzel koku*lu ve balÖzu (Nektar) olan çiçeklere'de çokça rastlanır. Bu durum Açıktohumlu bitkilerde görülmez.
12 - Kapalıtohumluların birçok türlerinde besi maddelerinin toplanmış bulunduğu yumrular, soğanlar ve rizom'lar görülür.