SOLUCANLAR

Avrupa’da saptanan toprak Oligochaeta’lerine ait iki familya bulunmaktadır. Bunlar gerçek yer solucanları ve daha küçük olan saksı kurtlarıdır.
a. Yer Solucanları
Yer solucanları ancak nemli koşullarda aktif olarak bulunabilirler. Çünkü bu canlılar salgıları için bol miktarda sıvı gereksinirler.
Ayrıca hareketleri hidrostatik bir iskeletin kasılması ile sağlandığından suya gereksinim çok yüksektir.
İlave olarak solunumu tüm vücut yüzeyi ile yaptıklarından solunum için nemli bir deri gereksinimi bulunmaktadır.
Aktif toprak işleyici özellikleri ile toprağın fiziksel özelliklerine etkileri vardır.
Ayrıca toprağın kimyasal ve enzimatik özelliklerini de etkiledikleri saptanmıştır.
Her türlü bitkisel artıklar, proteinli dokular ile beslenirler ise de ana besin kaynakları bitki artıkları özellikle yaprak dokusudur.
Gerçek yer solucanları iki ana gruba ayrılırlar. Birincisi toprak yüzeyindeki organik horizonda yaşayan ve çok az mineral madde yutan gruptur. İkinci grup ise esas olarak mineral toprakta yaşayanlar grubudur.
Bu ikinci grubun üyeleri beslenme ve toprağı kazma sırasında önemli düzeyde mineral maddeyi sindirim sistemlerinden geçirirler.
Yer solucanları bitki ve mineral maddeleri sindirim sistemlerine alarak öğütür.
Ve yararlanmadıkları kısımları dışkı halinde toprağa bırakır.
Yumurta şeklinde toprağa bırakılan bu dışkılar fiziksel ve kimyasal bakımından önemlidir.
Yapılan tahminlere göre yer solucanlarının sindirim sistemlerinden bir yıl içinde geçen ve tekrar toprağa bırakılan orjinal toprak miktarı 10-90 ton/ ha düzeyinde olabilmektedir.
Yer solucanları tarım toprakları için büyük önem taşır. Açmış oldukları kanalların etrafı bu canlıların özel salgılarıyla kaplanmış olduğundan oldukça dayanıklı bir boşluk sistemi sağlanır.
Bu şekilde pekiştirilmiş bu kanal çeperleri ayrıca yarayışlı N, P, K ve Ca bakımından zenginleşmektedir.
Bitki kökleri gelişmesi sırasında bu kanalları takip etmekte ve bu besin maddelerinden yararlanmaktadırlar.
Bu canlıların sindirim sistemleri organik maddenin ayrışması için iki önemli enzim olan selülaz ve kitinazı içermektedir.
Yer solucanları toprak oluşumunda da önemli rol oynamaktadırlar.
Yapılan çalışmalara göre yer solucanları toprak strüktürünü ve fiziksel özelliklerini (porozite, su iletimi, havalanma ve su tutma kapasitesini) olumlu etkilemektedir.
Yer solucanlarının toprakta açtıkları kanallar küçümsenemeyecek kadar önemlidir.
Yonca örtüsü altında çapları 1-6 mm arasında değişen 15.000.000 yakın kanal oluşturdukları ve bunun özellikle havalanma drenaj üzerine olumlu etki yaptığı Wyssozik tarafından bildirilmektedir.
b. Saksı Kurtları
Saksı kurtları 1-5 mm uzunlukta küçük beyaz Oligochaete canlılarıdır. Bu canlılar enzim salgılamadıklarından organik maddeyi ayrıştırma özelliğine sahip değillerdir.
Besin olarak bakteri, protozoalar, polenler ve diğer toprak hayvanlarının artıklarını kullanırlar.
Saksı kurlarının nematotdan kaynaklanan parazit zararını önlediği belirlenmiştir.
Mesela; nematod zararına uğrayan çilek bitkisinin ortamına enchytracid verilmesiyle zararı önlediği görülmüştür.
Saksı kurtlarının diğer bir ekolojik rolleri yer solucanlarına benzer şekilde suya dayanıklı agregatlar oluşturmaları ve ayrıca toprak mikroflorasının aktivitesinin uyarılmasına etkide bulunmalarıdır (Haktanır ve Arcak, 1997).