BAKTERİLER

Toprak bakterileri enerji gereksinim ve kaynaklarına göre iki geniş gruba ayrılırlar.
Heterotrofik Bakteriler
Enerji gereksinimlerini ve karbonlarını kompleks organik maddelerden elde ederler.Toprak mikroorganizmalarınınbüyük kısmını oluştururlar.
Birinci derecede selülozlar, hemiselülozlar, nişastalar, şekerler, proteinler, diğer nitrojenli bileşikler ve yağların ayrışma ve parçalanmasını sağlarlar.
Heterotrofik bakteriler arasında toprak ve yüksek bitkiler için en önemli olan gruplar şunlardır:
a. Nitrojen Tespit Eden Bakteriler
Sembiyotik Olmayanlar:
Bu gruptaki bakteriler hücrelerini oluşturmak için gereken nitrojeni havanın serbest azotundan temin etme yeteneğindedirler.
Bu bakteriler vasıtasıyla havada bol miktarda bulunan elementel azot, bakterilerin hücrelerini oluşturan organik bileşikler şeklinde toprakta tespit edilmiş olur.
Azotobacter grubu (aerobik)
Clostridia grubu (anaerobik)
Azotobacter grubu pH’sı 6’nın altındaki topraklarda gelişemezler. En önemli türleri Azotobacter chrococcum, Azotobacter agilis, Azotobacter beicerinckii, Azotobacter indicum’dur.
Clostridium grubu toprakta Azotobacter grubundan daha fazla bulunmaktadır. Clostridium pasteurianum, Azotobacterlerin gelişmesine engel olacak asit topraklarda gelişebilir.
Sembiyotik olanlar:
Nodül meydana getirerek havanın serbest azotunu tespit edip üzerinde yaşadığı bitkinin istifadesine sunan Rhizobium grubudur. Bu organizmalar baklagil bitkilerinin kök nodüllerinde çoğalırken besin ve mineral maddelerini üzerindeki yaşadığı bitkiden alırlar.
Rhizobium türleri aerobiktir. Çok fena şartlar altında yok edilmedikçe toprakta senelerce yaşar. En önemli Rhizobium grupları ortak yaşadıkları baklagil çeşitleri aşağıda sıralanmıştır.
Tablo 17. Bazı baklagillerin ortak yaşadıkları bakteriler ve toprağa bağladıkları azot miktarları (Çakmakçı, 1987 )
Bitki türü Bakteri N kg/ha/yıl
Yonca R. Meliloti 229-290
Acıbakla R. lupini 45-55
Çayırüçgülü R. trifolii 128-207
Mercimek R. leguminosarum 88-114
Fiğ R. leguminosarum 100-110
Bezelye R. leguminosarum 52-77
Soya R. japonicum 60-168
Fasulye R. phaseoli 40-70
b. Nitrojenli Bileşiklere İhtiyacı Olan Bakteriler
Bu gruptaki çok çeşitli bakteriler genel olarak organik maddelerde bulunan proteinleri ve diğer nitrojenli bileşikleri daha basit nitrojenli bileşiklere ve en sonunda da amonyağa çevirirler.
Topraktaki bu şekilde meydana gelen amonyak daha sonra ototrof olan nitrifikasyon bakterileri tarafından nitritlere ve nitratlara çevrilerek bitkilere elverişli duruma gelirler. Nitrojenli bileşiklere ihtiyacı olan hetetrofik bakterilerden tarım ve toprak bakımından önemli olan gruplar şunlardır.
a-Spor oluşturan bakteriler (Bacillus türü): Proteinlerdeki nitrojeni amonyağa çevirirler.
b-Spor oluşturmayan bakteriler (Pseudomonas fluorescens): Bunlar daha çok aminoasitlere etki yapar.
c-Denitrifikasyon bakterileri (Bacillus vulpinis, Tiobacillus denitrificans): Nitratları elementel nitrojene ve azotoksitlere dönüştürerek kayıplara neden olurlar.
d-Sülfat indirgeyen bakteriler (Vibrio desulfuricans): Sülfatları hidrojensülfüre indirgeyen bakterilerdir.
e-Selilozu ayrıştıran bakteriler (Cytophagea, Cellivibrio, Cellfalcicula grupları): Ayrışması zor olan selülozu ayrıştırırlar.
f-Üreyi ayrıştıran bakteriler ( Torula ammonicale): Bunlar üreyi ayrıştırarak amonyak açığa çıkarırlar
OTOTROFİK BAKTERİLER
Ototrofik bakteriler enerjilerini inorganik elementleri veya bileşikleri oksitleyerek karbon ihtiyacını CO2’den, nitrojen ve diğer mineralleri inorganik bileşiklerden sağlayan bakteriler grubudur. Bu bakterilerin karakteristik özellikleri şu şekilde özetlenebilir.
1-Ototrof bakteriler doğada ancak oksitlenebilir spesifik inorganik maddeleri içeren ortamlarda gelişebilirler.
2-Bunların varlığı oksidasyona uğrayabilecek elementler veya basit bileşiklerin ortamda bulunmasına bağlıdır.
3-İnorganik maddelerin oksitlenmesi bu bakterilerin gelişmesi için tek enerji kaynağıdır
4-Bunlar ne hücre sentezi ne de enerji kaynağı olarak organik besin maddelerine ihtiyaç göstermezler.
5-Organik maddelerin ayrışma yeteneğinde değildirler.
Ototrofik bakterilerin en önemlileri şunlardır;
1. Nitrifikasyon bakterileri
2. Kükürt baterileri
Nitrifikasyon bakterileri, toprakta organik maddenin ayrışmasıyla ortaya çıkan amonyağı oksitleyerek nitrite sonrada nitrata çevirirler. Bu suretle nitrojen bitkilerin tam faydalanabilecekleri şekle çevrilmiş olur.
Nitrifikasyon bakterilerin gelişmesi ve aktivitelerinin artması için uygun koşullar nitrojenli bileşiklerin bulanması, uygun nem, uygun havalanma ve kalsiyum veya magnezyum karbonatların bulunmasıdır. Nitrat oluşumu için ise uygun sıcaklık 37oC dir.
Kükürt bakterileri gelişmeleri için gerekli enerjiyi kükürdü veya kükürtlü bileşikleri oksitlemek suretiyle sağlarlar. Toprağa kükürt verildiği zaman yavaş yavaş oksitlenir ve toprakta sülfürikasit meydana gelir (Ergene, 1987).
Toprak Bakterilerinin Gerek Yoğunluğu ve Gerekse Bileşimini Etkileyen En Önemli Faktörler
1-Çevre ve toprak sıcaklığı
2-Organik maddeler
3-İnorganik besin elementi
4-pH
5-Derinlik
6-Mevsimler
7-Toprak işleme ve kültürel işlemler
Toprak sıcaklığı bakımımdan bakteriler psikrofil (0-20 C), mezofil (20-45 C), termofil (45-65 °C) olmak üzere üçe ayrılırlar.Toprak bakterileri genellikle mezofil özellik gösterirler.