BİTKİLERDE BESLENME
(nutrition in plants)
A. Mineral Olmayan Besinler
Mineral Olmayan Besinler hidrojen (H), oksijen (O), ve karbon (C) dur.Bu
besinler hava ve suda bulunur. su ( H2 O) şeker ve nişasta için hidrojen
kaynağı, karbon dioksit (CO 2) ise oksijen ve karbon kaynağı olarak
fotosentezde kullanılır.
Bitkiler C, H ve O besinleri organik besin üretmek için
kullanırlar ve yapıları yaklaşık % 95 oranında bu maddelerden oluşmuştur.
Bitkiler suyu topraktan karbondioksiti ise havadan alırlar.
B.Mineral besinler
toprakta bulunur,
suda çözülürler
köklerle emilir.
sağlıklı büyümek toprakta yeterli besinler bulunmalıdır.
yeterli miktar ve çeşitte besin bulunmayan topraklara besinler gübre
olarak verilir.
Mineral besin iki gruba ayrılır:
Makrobesinler ve Mikro besinler
1.Makro besinler
iki gruba bölünebilir: Birincil ve ikincil besin.
a. Birincil besinler azot (N), fosfor( P), ve potasyum (K).
bitkiler hayatta kalma ve büyümeleri için bu besinleri büyük miktarlarda
kullanırlar Bunlar topraktan alınan önemli besinlerdir.
b.İkincil besinlerin kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), ve kükürt (S).
genellikle toprak yeterince bulunan bu besinler gerekli olduğu durumlarda toprak
gübrelenmelidir.
Ayrıca, Magnezyum (Mg), Kalsiyum (Ca), Kükürt (S)
büyük miktarlarda kullanılan besinlerdir.
2. Mikro besinler
Mikro besin küçük miktarlarda ihtiyaç duyulan besinlerdir.Bitkilerde
temel büyüme ve gelişme olayları için gerekilidir.
Bu besinler bor (B), bakır
(Cu), demir (Fe), klorür (Cl), mangan (Mn), molibden (Mo) ve çinko (Zn)
Eksiklikleri pek hissedilmez.
Düşen ağaç yaprakları,ölen bitkiler ve organik
maddelerle geri dönüşümleri sağlanır.
Minumun kuralı:
Bitkiler metabolik aktivitelerini gerçekleştirebilmek için eser
elementleri yapılarında bulundurmak zorundadırlar (Fe, Mg, Mn, Mo, Va). Bu
maddeler metabolizmanın devamı ve büyümesi için zorunludur. Buna göre bitkiler
toprakta en az bulunan eser elemente göre büyür ve metabolizmasını düzenler, bu
olaya minimum kuralı denir.
Bitkisel besinlerin görevleri ve eksikliklerinde oluşan sorunlar:
AZOT
Azot bitki proteinleri bir yapı taşıdır.
Klorofil ayrılmaz bir parçasıdır
Amino asitler, nükleik asitler ve koenzimler bir Bileşenidir.
Eksiklik belirtileri
Yavaş büyüme ve bodurluk.
Sarı-yeşil renkli yaprakları.
Tomurcuklarda ve yaprak kenarlarında sararma
FOSFOR
Bitkilerin DNA, RNA ve ATP yapısı
Fosfor hücre bölünmesi ve organizasyonu
Bitki büyümesi ve kök oluşumu
Çiçeklenme ve meyve oluşumu
Eksiklik belirtileri
Yavaş büyüme ve bodurluk.
Bazı bitkilerin yaprakları üzerinde morumsu renk.
Kötü meyve veya tohum oluşumu.
POTASYUM
Potasyum şekerlerin taşınması
Nişasta oluşumu için gereklidir.
Stomaların açılıp kapanması
Suyun verimli kullanımı için önemlidir.
Eksiklik belirtileri
Uç tomurcuklarda ve olgun yapraklarda yanıklık, alt Yapraklar
sararma.
Kolayca yaprak dökülmesi .
Küçük tohum ve buruşk meyve
Yavaş büyüme
KALSİYUM
Hücre duvarları ve zarlar için bir yapı taşı
Nişasta ve selüloz gibi önemli bitki karbonhidratlarının bir bileşenidir.
Kalsiyum bitki gücü ve sertliği arttırır
Eksiklik belirtileri
genç yaprakların kuruması - kereviz, marul, lahana.
terminal tomurcukların ölümü.
Bodur kök .
çiçekleri ve tomurcukları erken dökülmesidir.
MAGNEZYUM
Magnezyum klorofil molekülünün bir parçasıdır
Magnezyum birçok enzim için aktivatördür.
Eksiklik belirtileri
Büyük yaprakları kloroz (sararma).
KÜKÜRT
Amino asitlerin (sistin, metiyonin ve sistein) bir bileşenidir.
baklagiller nodül oluşumu için gereklidir
Eksiklik belirtileri
Genç yapraklarda yeşil sarımsı renk.
Küçük ve cılız bitkiler.
ÇİNKO
Çinko bitkilerde çeşitli enzimler önemli bir bileşenidir.
Oksin sentezi kontrolü,
klorofil ve protein üretiminde rol oynar.
Eksiklik belirtileri
Sap uzunluğu ve terminal yaprakların küçük kalması.
meyve tomurcuğunun azalması.
Benekli yaprakları ve kloroz.
DEMİR
Klorofil oluşumu için gereklidir.
Solunum ve fotosentez biyokimyasal bir aktivatördür
simbiyotik azot fiksasyonu gibi süreçlerde rol alır
Eksiklik belirtileri
Genç yaprakların klorozu.
Dalların kararması
İleri durumlarda kök veya bitkilerin ölümü
MANGAN
büyüme süreçleri enzimler için bir aktivatördür
klorofil oluşumunda demir yardımcı olur
Suyun fotolizinde rol alır
Eksiklik belirtileri
genç yaprakların kloroz.
BAKIR
Çeşitli enzimlerin bir aktivatörü.
Protein sentezini
vitamini üretiminde önemlidir
Eksiklik belirtileri
Bodur büyüme.
ağaçlarında terminal sürgünlerin kararma
Pigmentasyonda azlık.
Solma ve yaprak uçlarının ölümü.
BOR
Bor bitkilerde karbonhidrat metabolizmasını düzenler.
Meristem hücrelerinden oluşan dokuların farklılaşma süreci için
gereklidir
Eksiklik belirtileri
Yanal ve terminal tomurcukların ölümü.
Kalınlaşmış, solgun ve kıvrılmış yaprakları
Yumuşak yumrulu ve nekrotik lekeli meyveler.
uygunsuz çiçekler ve tozlaşmanın azalması.
MOLİBDEN
Bitkilerin azot kullanmalarını sağlar
Eksiklik belirtileri
Bodurluk ve dayanıksızlık
azot noksanlığı
KLOR
Klor fotosentetik reaksiyonlar için gereklidir.
Eksiklik belirtileri
Solma kloroz (sararma).
Lateral köklerin aşırı dallanması.
Bronzlaşmış yapraklar.
NİKEL
Bitkilerin azot metabolizmasının toksik birikimleri önlemek için gerekli
enzim üreazın bir bileşenidir.
Nikel büyüme üreme döneminde baklagiller azot metabolizması katılır.
Aynı zamanda tohum oluşumu için gereklidir.
Eksiklik belirtileri
Bitkilerde Nikel eksikliği yapraklarda üreaz aktivitesi nedeniyle
yaprak uçlarına üre birikimi olur.
Bu üre birikim yaprak uçlarında nekroza neden olur.
TOPRAK
Toprak özellikleri:
Su tutma kapasitesi
Besin tutma kapasitesi
Kullanılabilirliği
mantar,bakteri varlığı
Kök hareket olanağı
Gözeneklilik
TOPRAK PH(toprağın asitliği veya alkaliliği)
Toprak pH sı besin durumu ve toprak özelliklerini etkileyen en
önemli etkenlerden biridir.
1. Makrobesinler yüksek pH lı toprakta daha fazla bulunurlar.
2. Mikrobesinler düşük pH lı toprakta daha fazla bulunurlar.
Toprakta pH, asidik topraklara kireç ve bazik topraklara asit ilave
edilerek dengelenir. toprakta 6.5 6.0 pH aralığı bitkiler için magnezyum
ve kalsiyum kaynaklarını etkin kullanmasını sağlar.
Dengeli pH topraktaki kullanılabilir besin miktarında artış,mikrobiyal
yaşamda artış,su tutma ve havalanma özelliklerinin iyileşmesi ve azot
bağlanmasının artışını sağlar.
