GÜBRELEMEYE BAĞLI OLARAK ORTAYA ÇIKAN BESLENME BOZUKLUKLARI
Depending on fertilization occurring eating disorders
Son elli yılda bütün dünyada kimyasal gübre tüketiminde çok büyük artışlar
oluştur.
Tarım ürünlerine olan talebin giderek yükselmesi öncelikle, bitkilerin
daha iyi beslenmesini temin ederek sağlanan ürün artışları ile karşılanmıştır.
Buna paralel Olarak genetik alanında sağlanan gelişmelerin katkısı ile
geliştirilen yüksek verimli bitki çeşitleri de verim artışında etkili olmuştur.
Yeni geliştirilerek kültüre alınan yüksek verimli varyetelerin bitki besin
istekleri de doğal olarak yüksek olduğundan, gübreye olan talep iyice
yükselmiştir.
Tarım sektörü gelişmiş ülkelerde azot, fosfor ve potasyum içeren
gübrelerin yüksek oranda kullanılması, bu besin elementlerinin noksanlıklarını
azaltmıştır.
Ancak azot, fosfor ve potasyumlu gübrelerin giderek artan
miktarlarda kullanılması, bu kez, diğer besin elementlerine olan ihtiyacı
yükseltmiş ve magnezyum, kükürt gibi makro besin elementleriyle, birçok mikro
besin elementlerinin noksanlıkları görülmeye başlanmıştır.
Bugün Türkiye'de de intensif tarım yapılan işletmelerde makro besinlerden
magnezyum, mikro besinlerden ise demir, çinko, mangan ve bor noksanlıklarına sık
rastlanılmaktadır.
Bu besinlerin yeterli düzeyde bitkiye sağlanamadığı hallerde
ise, bitki gelişememekte, ürün kaybı olmakta, kalite özellikleri bozulmakta ve
ürünün pazar değeri de düşmektedir.
Sonuç da üretici azot, fosfor ve potasyumlu
gübreleri kullanmasına rağmen karlı bir çiftçilik yapamamakta, zarar etmektedir.
Azot, fosfor ve potasyum elementleri ile yapılan gübrelemenin bitkilerde
diğer bazı elementlerin noksanlıklarını yaratması, sadece diğer elementlere olan
ihtiyacın yükselmesinden de kaynaklanmamaktadır.
İhtiyacın artmasına ilave
olarak, bitki besin elementleri arasındaki interaksiyonlar nedeniyle de çeşitli
noksanlıklar ortaya çıkabilmektedir.
Örneğin;
Yüksek amonyum konsantrasyonun kalsiyum ve magnezyum alımını azalttığı
Yüksek nitrat konsantrasyonunun başta demir olmak üzere mikro besinlerin
alımını azalttığı
Yine yüksek nitrat konsantrasyonunun fosfat alımını azalttığı, benzer
şekilde yüksek fosfat konsantrasyonunun nitrat alımını azalttığı
Yüksek potasyum konsantrasyonunun magnezyum ve kalsiyum noksanlığına
neden olduğu
Yüksek fosfor konsantrasyonunun çinko ve diğer mikro besinlerin alımını
azalttığı
Yüksek kalsiyum konsantrasyonunun demir, bor, mangan, magnezyum
noksanlıkları yaratığı
Yüksek amonyum konsantrasyonunun katyonuk elementlerin, özellikle
magnezyum ve kalsiyum alımını azalttığı
Yüksek bakır, çinko ve mangan miktarlarının demir alımını azalttığı
bilinmektedir.
Bitki yetiştiriciliğinde gübrelerin intensif bir şekilde kullanılmasına
bağlı olarak yukarıda örnekleri verilen çeşitli interaksiyonlara bağlı bazı
besin elementlerinin noksanlıklarının ortaya çıkması, bize birçok ülkede ve
birçok toprak da giderek artan oranda magnezyum ve iz elementlerin
noksanlıklarının artmasının nedenini açıklamaktadır.
Bu durum aslında birçok
toprak da bu elementlerin gizli noksanlıklarının bulunduğunu göstermektedir.
Besin elementlerinin gizli noksanlıkları, bitkide gözle görülür simptomlara
neden olmasa bile, ciddi oranda ürün ve kalite kaybına neden olabilmektedir.